Επιλέξτε ενότητα

Κεφάλαιο 1ο : O χάρτης
Κεφάλαιο 2ο : Είδη χαρτών
Κεφάλαιο 3o : Η ταυτότητα του χάρτη: Τίτλος και Υπόμνημα
Κεφάλαιο 4ο : Η ταυτότητα του χάρτη: Κλίμακα
Κεφάλαιο 5ο : Προσανατολισμός με τη βοήθεια του χάρτη

Επαναληπτικό Α΄ Ενότητας

Ενότητα Β:  Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας

Κεφάλαιο 6ο : Η μορφή και το σχήμα της Ελλάδας

Κεφάλαιο 7ο : Η θέση της Ελλάδας στον κόσμο

Κεφάλαιο 8ο : Οι ακτές της Ελλάδα­ς

Κεφάλαιο 9ο : Οι θάλασσες της Ελλάδας

Κεφάλαιο 10ο : Νησιωτικά συμπλέγματα και νησιά της Ελλάδας

Κεφάλαιο 11ο : Η ζωή στα νησιά

Κεφάλαιο 12ο : Οι παραθαλάσσιοι οικισμοί της Ελλάδας

Επανάληψη κεφαλαίων 8-12

Κεφάλαιο 13ο : Τα βουνά της Ελλάδας

Κεφάλαιο 14ο : Οι πεδιάδες της Ελλάδας

Κεφάλαιο 15ο : Η ζωή στα βουνά και στις πεδιάδες

Επανάληψη κεφαλαίων 13-15

Κεφάλαιο 16ο : Η έννοια του κλίματος - Διαφορές καιρού και κλίματος
Κεφάλαιο 17ο : Το κλίμα της Ελλάδας
Κεφάλαιο 18ο : Καιρός, κλίμα και ανθρώπινες δραστηριότητες
Κεφάλαιο 19ο : Τα ποτάμια της Ελλάδας
Κεφάλαιο 20ο : Οι λίμνες της Ελλάδας
Κεφάλαιο 21ο : H ζωή στα ποτάμια και τις λίμνες της Ελλάδας
    Επανάληψη κεφαλαίων 19 - 21

Κεφάλαιο 22ο : Η χλωρίδα και η πανίδα της Ελλάδας
Κεφάλαιο 23ο : Η βλάστηση της Ελλάδας
Κεφάλαιο 24ο : Χαρακτηριστικά οικοσυστήματα της Ελλάδας

Επανάληψη κεφαλαίων 22 - 24

Κεφάλαιο 25ο : Αλλαγές στην επιφάνεια της Γης

Κεφάλαιο 26ο : Ο ρόλος των ηφαιστείων και των σεισμών στις αλλαγές της φύσης

Κεφάλαιο 27ο : Οι φυσικές καταστροφές στο χώρο της Ελλάδας 


Ενότητα Γ:  Το ανθρωπογενές περιβάλλον της Ελλάδας

Κεφάλαιο 28ο : Οι Έλληνες: Ένας λαός με μεγάλη κ­αι συνεχή ιστορία­

Κεφάλαιο 29ο : Ο πληθυσμός της Ελλάδας

Κεφάλαιο 30ό : Η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού της Ελλάδας

Κεφάλαιο 31ο : Τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας

Κεφάλαιο 32ο : Οι πόλεις της Ελλάδας

    Επανάληψη κεφλαίων 28 - 32

Κεφάλαιο 33ο : Η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας
Κεφάλαιο 34ο : Τα γεωγραφικά διαμερίσματα και οι περιφέρειες της Ελλάδας
Κεφάλαιο 35ο : Οι νομοί της Ελλάδας

    Επανάληψη κεφλαίων 33 - 35
Κεφάλαιο 36ο : Η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 37ο : Η κτηνοτροφική παραγωγή και η αλιεία στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 38ο : Ο δασικός και ο ορυκτός πλούτος στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 39ο : Η βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα

  Επανάληψη κεφλαίων 36 - 39

Κεφάλαιο 40ο : Οι υπηρεσίες στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 41ο : Οι συγκοινωνίες στην Ελλάδα

Κεφάλαιο 42ο : Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.)

Κεφάλαιο 43ο : Η σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

  Επανάληψη κεφλαίων 40 - 43


ΛΥΣΕΙΣ ΦΥΛΛΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Γεωγραφία Ε΄ Τάξης

Λύσεις επαναληπτικών και κριτηρίων αξιολόγησης

Οι χάρτες. Ένα εργαλείο για τη μελέτη του κόσμου           

1ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να γράψετε τι είδους είναι οι παρακάτω χάρτες Α, Β και Γ και τι πληροφορίες αντλούμε από αυτούς.























Και οι τρεις χάρτες είναι θεματικοί χάρτες.


Ο Α χάρτης ονομάζεται γεωμορφολογικός.

Μας δίνει πληροφορίες για το ανάγλυφο της Ελλάδας, (τις πεδιάδες, τα βουνά, τα ποτάμια, τις λίμνες και το βάθος των νερών της θάλασσας) και για τις πρωτεύουσες των νομών.


Ο Β χάρτης ονομάζεται πολιτικός χάρτης.

Μας πληροφορεί για τους νομούς της Ελλάδας και τις αντίστοιχες πρωτεύουσές τους.


Ο Γ χάρτης είναι ένα παραγωγικός χάρτης της Ελλάδας. Μας δίνει πληροφορίες για τα παραγόμενα προϊόντα, τις βιομηχανικές περιοχές κ.ά. της Ελλάδας.


2. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Τι είναι ο τίτλος του χάρτη; β) Τι είναι το υπόμνημα; γ) Τι είναι η κλίμακα ενός χάρτη;


α) Ο τίτλος του χάρτη είναι μια χαρακτηριστική φράση η οποία αποτελεί την ονομασία του χάρτη και δηλώνει το περιεχόμενό του.

6) Το υπόμνημα είναι ένας πίνακας στο χάρτη όπου αναφέρονται τα σύμβολα και τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στη σχεδίασή του, καθώς και η εξήγησή τους.

γ) Η κλίμακα του χάρτη είναι ένας αριθμός που δείχνει πόσες φορές είναι μικρότερη μια περιοχή επάνω στο χάρτη από την ίδια περιοχή στην επιφάνεια της Γης.

Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας

2ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να γράψετε γιατί η Ελλάδα θεωρείται το «σταυροδρόμι τριών ηπείρων». Ποιες είναι οι ήπειροι αυτές;


Η Ελλάδα θεωρείται το «σταυροδρόμι τριών ηπείρων», εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης. Βρίσκεται στο σημείο όπου ενώνεται η Ευρώπη με τις άλλες δύο ηπείρους: την Ασία και την Αφρική.

Έτσι, οι χερσαίες και οι θαλάσσιες συγκοινωνίες, καθώς και οι μεταφορές των προϊόντων μεταξύ των τριών αυτών ηπείρων, γίνονται είτε διαμέσου της ηπειρωτικής Ελλάδας είτε διαμέσου της νησιωτικής Ελλάδας, δηλαδή των θαλασσών της.


2. Παρατηρήστε τον χάρτη. Γράψτε τις χώρες με τις οποίες συνορεύει η χώρα μας και τα πελάγη από τα οποία βρέχεται.



































Η Ελλάδα συνορεύει ανατολικά με την Τουρκία, βόρεια με την Αλβανία, Βουλγαρία και Βόρεια Μακεδονία και δυτικά με την Ιταλία.

Τα πελάγη από τα οποία βρέχεται είναι το Αιγαίο ανατολικά, το Ιόνιο δυτικά και το Λιβυκό νότια.


Τουρκία Αλβανία Βόρεια  Μακεδονία Βουλγαρία Αιγαίο Πέλαγος Ιόνιο Πέλαγος Λιβυκό Πέλαγος

3ο φύλλο αξιολόγησης


1. Δίνονται τα ονόματα: Μυρτώο, Ικάριο, Χίος, Θερμαϊκός κόλπος, Άκτιο, Δρέπανο, Ταίναρο, Νυμφαίο, Κέρκυρα, Άραξος, Σούνιο, Εύβοια, Παγασητικός κόλπος, Ρόδος, Μύκονος. Τοποθέτησέ τα στον χάρτη.

2. Παρατηρήστε τον χάρτη. Γράψτε τις χώρες με τις οποίες συνορεύει η χώρα μας και τα πελάγη από τα οποία βρέχεται.











































2. Γράψε γιατί μια παραθαλάσσια πόλη αναπτύσσεται εύκολα και εξήγησε γιατί μια ηπειρωτική χρειάζεται να συνδέεται με την πόλη-λιμάνι.


Οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στις παραθαλάσσιες περιοχές είναι πιο ήπιες από αυτές που επικρατούν στις ηπειρωτικές περιοχές. Έτσι, το ήπιο και ζεστό κλίμα των παραθαλάσσιων περιοχών δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για κάποιες καλλιέργειες, αλλά και θετικότερη διάθεση στους κατοίκους.

Η μορφολογία του εδάφους στις παραθαλάσσιες περιοχές ευνοεί την ανάπτυξη συγκοινωνιακών δικτύων. Έτσι, οι παραθαλάσσιες περιοχές-πόλεις γνωρίζουν μια γενικότερη ανάπτυξη, εξαιτίας του επίπεδου εδάφους τους, που διευκολύνει την κατασκευή δρόμων και κατά συνέπεια την επικοινωνία με τις ηπειρωτικές περιοχές.

Η οικονομική ανάπτυξη μιας πόλης στηρίζεται στο εμπόριο και τις μεταφορές αγαθών. Έτσι, οι παραθαλάσσιες πόλεις επειδή διέθεταν λιμάνι μπορούσαν να αναπτύξουν και το εμπόριο και τις μεταφορές αγαθών μέσω της ναυσιπλοΐας.


Αντίθετα, οι ηπειρωτικές πόλεις, λόγω της απόστασής τους από τη θάλασσα, δε μπορούν να αναπτύξουν αυτούς τους τομείς της οικονομίας και έτσι πρέπει να έχουν το επίνειό τους, ώστε να μπορούν να διακινούν μέσω του λιμανιού του τα εμπορεύματα και τα αγαθά που παράγουν.

Μυρτώο Πέλαγος Ικάριο Πέλαγος Θερμαϊκός  κόλπος Ακρ. Άκτιο Ακρ. Δρέπανο Ακρ. Ταίναρο Ακρ. Νυμφαίο Κέρκυρα Ακρ. Άραξος Ακρ. Σούνιο Εύβοια Παγασητικός κόλπος Ρόδος Μύκονος

4ο φύλλο αξιολόγησης

1. Σημειώστε πάνω στον χάρτη τα ψηλότερα βουνά και τις κυριότερες πεδιάδες της χώρας μας.


Τα πέντε ψηλότερα βουνά της χώρας μας είναι ο Όλυμπος, ο Σμόλικας, ο Βόρας (Καϊμακτσαλάν), ο Γράμμος και η Γκιόνα.

Οι πέντε μεγαλύτερες πεδιάδες της χώρας μας είναι η πεδιάδα Θεσσαλονίκης-Γιαννιτσών, η πεδιάδα Θεσσαλίας, η πεδιάδα Ξάνθης-Κομοτηνής, η πεδιάδα Κωπαΐδας και η πεδιάδα Ηλείας.












































2. Βρείτε στον χάρτη πέντε πεδινές και πέντε ορεινές πόλεις. Γράψτε ποιες δυσκολίες συναντούν τον χειμώνα οι κάτοικοι των ορεινών πόλεων.









































Πεδινές πόλεις της χώρας μας είναι η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Λάρισα, το Αγρίνιο, οι Σέρρες, η Κατερίνη, τα Τρίκαλα, η Λαμία, η Βέροια, η Δράμα, η Κομοτηνή, η Ξάνθη, η Καρδίτσα, η Πάτρα, ο Πύργος, το Ναύπλιο κ.ά.

Ορεινές πόλεις της χώρας μας είναι τα Ιωάννινα, η Κοζάνη, η Τρίπολη, η Άμφισσα, η Φλώρινα, η Σπάρτη, η Καστοριά, τα Γρεβενά, το Καρπενήσι κ.ά.


Το χειμώνα οι κάτοικοι των ορεινών πόλεων συναντούν πολλές δυσκολίες, κυρίως από τις άσχημες καιρικές συνθήκες.

Δυσκολίες στην μετακίνηση ανθρώπων και προϊόντων, λόγω του ότι κλείνουν οι δρόμοι από τα χιόνια.

Δύσκολη πρόσβαση σε σχολεία και νοσοκομεία, με αποτέλεσμα να χάνονται πολύτιμα μαθήματα και να κινδυνεύει η ζωή άρρωστων ανθρώπων αντίστοιχα

Δυσκολία στις τηλεπικοινωνίες, στην υδροδότηση και στην ηλεκτροδότηση, αφού πολλές φορές λόγω άσχημων καιρικών φαινομένων παρουσιάζονται διακοπές τηλεφώνου, νερού και ρεύματος.

Λίγες ευκαιρίες για διασκέδαση.

Ανεργία.

Κοινωνική απομόνωση.

Όλυμπος Βόρας Γράμμος Σμόλικας Γκιώνα Ξάνθης-Κομοτηνής Θεσσαλονίκης-Γιαννιτσών Θεσσαλίας Κωπαΐδας Ηλείας Καρπενήαι Γρεβενά Τρίπολη Αλεξανδρούπολη Πύργος Θεσσαλονίκη Αθήνα Λάρισα Φλώρινα Καστοριά

5ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

α) Τι είναι καιρός;

Καιρός είναι οι συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, βροχή, άνεμοι κα.) που επικρατούν σε ένα μέρος σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή.


β) Τι είναι κλίμα ενός τόπου;

Κλίμα είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε έναν τόπο σε κάθε εποχή κι επαναλαμβάνονται σχεδόν ίδιες για πολλά χρόνια.


γ) Ποιο είναι το κλίμα της Ελλάδας;

Το κλίμα της Ελλάδας είναι εύκρατο μεσογειακό με ήπιους, υγρούς χειμώνες και θερμά, ξηρά καλοκαίρια.

Μπορούμε όμως να διακρίνουμε τέσσερις επιμέρους κλιματικές περιοχές με μικροδιαφορές στις καιρικές συνθήκες, που είναι:
οι ορεινές περιοχές
οι πεδινές και παράκτιες περιοχές
τα νησιά και οι ακτές του Ιονίου πελάγους
τα νησιά και οι ακτές του Αιγαίου πελάγους.


δ) Ποιοι είναι οι ιδιαίτεροι παράγοντες που διαμορφώνουν το κλίμα μιας περιοχής;


Οι ιδιαίτεροι παράγοντες που διαμορφώνουν το κλίμα μιας περιοχής είναι:

Η απόσταση της από τη θάλασσα
Το υψόμετρό της
Οι ειδικές τοπικές συνθήκες


2. Στην περιοχή της Ελλάδας που κατοικείτε επικρατούν συγκεκριμένες τοπικές συνθήκες. Ανάλογα με το κλίμα της περιοχής σας, γράψτε ποιες προετοιμασίες γίνονται από τους κατοίκους, για να υποδεχτούν τον χειμώνα.


Έστω, ότι η περιοχή όπου ζεις ανήκει στην κλιματική ζώνη των ορεινών περιοχών.

Αυτό σημαίνει ότι το κλίμα είναι ορεινό με ψυχρούς χειμώνες, πολλές χιονοπτώσεις, βροχές και χαμηλές θερμοκρασίες. Έτσι, το καλοκαίρι γίνονται πολλές προετοιμασίες από τους κατοίκους για να υποδεχτούν το χειμώνα. Για παράδειγμα, επιδιορθώνονται τυχόν ζημιές στις στέγες των σπιτιών, αποθηκεύονται καυσόξυλα για το τζάκι ή τη σόμπα, αγοράζονται αγαθά (τρόφιμα και ζωοτροφές) για την τροφοδοσία ανθρώπων και ζώων σε περίπτωση αποκλεισμού κ.ά.

Καλό είναι οι κάτοικοι να έχουν προμηθευτεί κάποια τρόφιμα μακράς διάρκειας καθώς και φάρμακα σε περίπτωση που αποκλειστεί το οδικό δίκτυο από τα χιόνια.

Πρέπει να έχουν εφοδιάσει το αυτοκίνητό τους με αντιολισθητικές αλυσίδες και να έχουν στο σπίτι τους φακούς και κεριά σε περίπτωση διακοπής ρεύματος.

Τέλος πρέπει να υπάρχει  φτυάρι και αλάτι, για να διώξουν το χιόνι από την πόρτα και το πεζοδρόμιο τους.

6ο φύλλο αξιολόγησης



1. Θυμηθείτε τρεις από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ελλάδας. Γράψτε σε ποιο διαμέρισμα ανήκουν και σε ποια θάλασσα εκβάλλουν.


Αλιάκμονας -> Μακεδονία -> Αιγαίο

Άραχθος -> Ήπειρος -> Ιόνιο

Έβρος -> Θράκη -> Αιγαίο

Πηνειός -> Θεσσαλία -> Αιγαίο


2. Να κάνετε την αντιστοίχιση φυσικών και τεχνητών λιμνών.


Φυσικές λίμνες - Βεγορίτιδα, Βόλβη, Παμβώτιδα, Βιστονίδα, Μικρή Πρέσπα.

Τεχνητές λίμνες —  Κερκίνη, Κρεμαστών, Ταυρωπού.



















3. Απαντήστε στις ερωτήσεις:

α) Τι είναι άρδευση;

Άρδευση είναι το πότισμα μιας γεωργικής έκτασης με νερό.. . . . . . . . . .


β) Τι είναι ύδρευση;

Ύδρευση είναι ο εφοδιασμός μιας πόλης, ενός χωριού, μιας περιοχής με πόσιμο νερό.

7ο φύλλο αξιολόγησης


1. Έχετε αναλάβει να οργανώσετε μια εκστρατεία διάσωσης του γυπαετού στην Κρήτη, ο οποίος απειλείται με αφανισμό. Γράψτε στις γραμμές που ακολουθούν:

α) Ποια είναι τα μέτρα που θα πάρετε για την προστασία του;

















Μερικές από τις αι­τίες εξαφάνισής του είναι:

οι πυρκαγιές
το παράνομο κυνήγι
η κλοπή των αυγών και των μικρών πτηνών από τους ανθρώπους
η θανάτωσή του από ηλεκτροφόρα καλώδια
η καταστροφή ή η επιβάρυνση των περιοχών όπου ζει, λόγω της διά­νοιξης δρόμων, με αποτέλεσμα τη διέλευση αυτοκινήτων, την ύπαρξη θορύβων κ.ά.

Μέτρα που μπορούμε να πάρουμε:

Απαγόρευση του κυνηγιού αυτού του είδους.

Παροχή επιπρόσθετης τροφής για τους γυπαετούς σε κατάλληλα επιλεγμένες Θέσεις.

Φύλαξη και περιφρούρηση των σημαντικότερων περιοχών για το είδος, όπως θέσεις αναπαραγωγής, κουρνιάσματος και τροφοληψίας.

Απαγόρευση οποιασδήποτε αρνητικής επέμβασης του ανθρώπου στις περιοχές που ζει ο γυπαετός.

Συνεργασία με περιβαλλοντικές οργανώσεις, συλλόγους και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης , ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη η προστασία του γυπαετού.

Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων.

Σχετικά προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης  στα σχολεία.


β) Πώς θα ευαισθητοποιήσετε τους συνανθρώπους σας να συμβάλουν στην προσπάθειά σας αυτή;


Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των συνανθρώπων μας και κυρίως του τοπικού πληθυσμού μπορεί να γίνει μέσω διαφόρων δράσεων, όπως:

με εκπαιδευτικές διαλέξεις και σεμινάρια,
με παραγωγή ενημερωτικοί) υλικού και βίντεο,
με τη λειτουργία κέντρων ενημέρωσης (περιπτέρων ενημέρωσης για τον γυπαετό)
μέσω προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία της περιφέρειας.


2. Ο παρακάτω χάρτης δείχνει τους εθνικούς δρυμούς της χώρας μας. Γράψτε γιατί πρέπει να διατηρήσουμε αυτά τα μνημεία της φύσης.

































Οι εθνικοί δρυμοί αποτελούν κατηγορία προστατευόμενων περιο­χών στη χώρα μας.

Οι εθνικοί δρυμοί της Ελλάδας είναι φυσικές περιοχές με ιδιαίτερη οικολογική σημασία λόγω της σπανιότητας και της ποικιλομορφίας της χλωρίδας και της πανίδας τους, των γεωμορφολογικών σχηματισμών, του υπεδάφους, των νερών και της ατμόσφαιράς τους , που δημιουρ­γούν πολύ σημαντικά οικοσυστήματα.


Σε κάθε εθνικό δρυμό μας θα συναντήσουμε κάτι μοναδικό, άξιο να διαφυ­λαχθεί: το ελάφι στην Πάρνηθα, το κεφαλλονίτικο έλατο και το άγριο άλογο στον Αίνο, τον αργυροπελεκάνο στις Πρέσπες, την καφέ αρκούδα στη Βάλια Κάλντα, το κρι κρι στη Σαμαριά. Ο εθνικός δρυμός του Σουνίου αποτελεί έναν ορυκτολογικό παράδεισο, αφού πάνω από 250 διαφορετικά ορυκτά και μεταλ­λεύματα κρύβονται στο υπέδαφος του, ενώ η Οίτη είναι ένας μοναδικός βο­τανικός κήπος με πλήθος φυτά και αγριολούλουδα!


Υπάρχουν δέκα δρυμοί με συνολική έκταση 68.732 εκτάρια, από τα οποία τα 34.378 εκτάρια είναι οι πυρήνες.

Οι 10 εθνικοί μας δρυμοί είναι: του Ολύμπου, της Σαμαριάς, του Σουνίου, του Παρνασσού, της Πάρνηθας, της Οίτης, των Πρεσπών, της Πίνδου (Βάλια Κάλντα), του Βίκου-Αώου και του Αίνου.


Ιδρύθηκαν με σκοπό:

• Να ακολουθεί η φύση ελεύθερη τις δικές της διεργασίες, ανεπηρέαστη από εξωτερικές επιδράσεις.

• Να προστατευθεί το φυσικό περιβάλλον για λόγους αισθητικής απόλαυσης και επιστημονικής έρευνας.

•  Να δημιουργηθούν χώροι αναψυχής για το κοινό.

• Να διατηρηθούν ως βιογενετικά αποθέματα και ζωντανά μουσεία φυσικής ιστορίας για την προαγωγή της έρευνας και της εκπαίδευσης.


Η διατήρηση αυτών των μνημείων της φύσης είναι απαραίτητα γιατί μόνο έτσι μπορούν να διασωθούν τα απειλούμενα υπό εξαφάνιση ζώα και φυτά του ελληνικού οικοσυστήματος.

8ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:


α) Γιατί τα προσχωσιγενή εδάφη είναι κατάλληλα για καλλιέργειες;

Τα προσχωσιγενή εδάφη είναι εύφορα και κατάλληλα για καλλιέργειες, γιατί είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά από τα χώματα, τα πετρώματα και τα υλικά που μεταφέρονται μέσω της ροής του ποταμού και σχηματίζουν τις προσχώσεις στα δέλ­τα των ποταμών.


β) Τι είναι η αιολική διάβρωση;

Αιολική διάβρωση είναι η διάβρωση που προκαλείται από τον άνεμο.


γ) Γιατί τα ηφαιστειογενή εδάφη είναι γόνιμα;

Τα ηφαιστειογενή εδάφη είναι εύφορα, γιατί περιέχουν πλήθος υλικών που είναι πολύτιμα για την ανάπτυξη των φυτών. Η τέφρα, που επιστρώνει το έδαφος, το καθιστά πολύ γόνιμο, πλούσιο σε κάλλιο και φωσφορικό οξύ.

Ακόμη και η λάβα κάτω από ορισμένες συνθήκες δίνει γόνιμο έδαφος για τις καλλιέργειες.


δ) Αναφέρετε μερικές ανθρώπινες ενέργειες που γίνονται αιτία να προκληθεί διάβρωση του εδάφους.


Μερικές ανθρώπινες ενέργειες που προκαλούν διάβρωση του εδάφους είναι οι εξής:

Ανεξέλεγκτη υλοτομία

Πυρκαγιές από αμέλεια και εμπρησμοί

Υπερβόσκηση

η εκχέρσωση περιοχών για την ανέγερση βιομηχανιών

η κατασκευή οδικών ή σιδηροδρομικών δικτύων (διάνοιξη δρόμων, σηράγγων κ.ά.)

η εξόρυξη ορυκτών (λατομεία, μεταλλεία κ.ά.) κτλ.



2. Συμπληρώστε τον παρακάτω πίνακα με μερικές από τις ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να αποφύγουμε:


α) τις πυρκαγιές στα δάση και

Δεν πετάμε ποτέ αναμμένα τσιγάρα όταν βρισκόμαστε στο δάσος. Το τσιγάρο αποτελεί την πρώτη αιτία πρόκλησης πυρκαγιάς από αμέλεια.

Δεν καίμε σκουπίδια ή ξερά χόρτα και κλαδιά στην ύπαιθρο.

Αποφεύγουμε τις υπαίθριες εργασίες που ενδέχεται να προκαλέσουν πυρκαγιά (οξυγονοκολλήσεις, χρήση τροχοί) ή άλλου εργαλείου που προκαλεί σπινθήρες).

Δεν ανάβουμε φωτιά κατά τους θερινούς μήνες στα δάση ή σε χώρους που υπάρχουν ξερά χόρτα.

Δεν πετάμε γυάλινα μπουκάλια σε δασικές περιοχές.

Προμηθευόμαστε τους κατάλληλους πυροσβέστες και μεριμνούμε για τη συντήρησή τους κτλ.

Ποτέ δεν σταθμεύουμε το όχημά μας σε σημεία που υπάρχουν ξηρά χόρτα. Ο καταλύτης των αυτοκινήτων διατηρείται υπερθερμασμένος για αρκετό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σοβαρός κίνδυνος πυρκαγιάς.


β) τον πανικό στο σχολείο κατά την ώρα του σεισμού.


Μπαίνουμε κάτω από τα θρανία μας, όσο διαρκεί ο σεισμός.

Δεν πηγαίνουμε κοντά σε παράθυρα με τζάμια, που πιθανόν μπορούν να σπάσουν.

Πηγαίνουμε ήρεμα στην έξοδο του κτιρίου, χωρίς να συνωστιζόμαστε και να σπρωχνόμαστε.

Κινούμαστε προς την έξοδο από τις σκάλες και όχι από τον ανελκυστή­ρα (ασανσέρ).

Στεκόμαστε σε ανοιχτό χώρο (αυλή, πλατεία κ.ά ), μακριά από τα κτίρια.

Δεν πλησιάζουμε ούτε αγγίζουμε ηλεκτροφόρα καλώδια που έχουν κοπεί και ακουμπούν στο έδαφος.

9ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

α) Σε τι βοήθησε τους Έλληνες η γεωγραφική θέση της χώρας μας;

Η χώρα μας βρίσκεται στο σημείο όπου συναντιούνται η Ευρώπη, η Ασία και η Αφρική, είναι το «σταυροδρόμι» των τριών αυτών ηπείρων, γι’ αυτό έχει και ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία.

Σημαντικοί δρόμοι θαλάσσιων και χερ­σαίων συγκοινωνιών και μεταφορών διασταυρώνονται στον ελληνικό χώ­ρο.

Έτσι, η πατρίδα μας ως «σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών» ήρθε σε επαφή με τους άλλους λαούς της Μεσο­γείου, ανέπτυξε φιλικές σχέσεις μ αυτούς, και μοιράστηκαν αλλά και υιοθέτησαν και οι ίδιοι πολιτιστικά στοιχεία τους.

β) Τι εννοούμε όταν λέμε «γραπτά μνημεία»;

Τα γραπτά μνημεία είναι κάθε επιστημονικό και λογοτεχνικό κείμενο, θρησκευτικοί ύμνοι, βιβλία, καθώς επίσης και κείμενα της παράδοσής μας.


γ) Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν την κατανομή του πληθυσμού στη χώρα μας;

Οι παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν την κατανομή του πληθυσμού στη χώρα μας είναι κυρίως

φυσικοί (ορεινά ή πεδινά εδάφη, κλιματικές συνθήκες κ.ά.) και

οικονομικοί (εργασία, συγκοινωνίες, περισσότερες ανέσεις κ.ά ).


2. Στο λεξιλόγιό μας υπάρχουν πολλές λέξεις τουρκικές, όπως π.χ. μπακάλης (bakkal = παντοπώλης), μουσαφίρης (misâfir = επισκέπτης), και ιταλικές, όπως π.χ. ντομάτα (tomata), σίγουρος (sicuro = βέβαιος) κ.ά. Επίσης η μαγειρική μας έχει στοιχεία δανεισμένα από άλλους λαούς. Είναι καλό αυτό για τον πολιτισμό ενός τόπου; Γράψτε την άποψή σας και δικαιολογήστε την.


Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι Έλληνες κυριάρχησαν στη θάλασσα και ήρθαν σε επαφή με λαούς από όλη τη Μεσό­γειο. Έτσι, δέχτηκαν επιδράσεις από τους άλλους λαούς, οι οποίες φαίνονται σε λέξεις της γλώσσας μας, σε συνταγές μαγειρικής κτλ.

Ο ελληνικός πολιτισμός είναι το αποτέλεσμα διαφορετικών στοιχείων και επιρροών από την Ανατολή και τη Δύση, το Βορρά και το Νότο.

Όμως οι Έλληνες όχι μόνο διατήρησαν ήθη, έθιμα, γλώσσα, παραδόσεις, ιστορία και θρη­σκεία αλλά κατάφεραν να αφομοιώσουν τις επιδράσεις που κατά καιρούς δέχτηκαν από άλλους λαούς, δημιουργώντας έτσι το σημερινό ελληνικό πολιτισμό.

10ο φύλλο αξιολόγησης


1. Να κάνετε την αντιστοίχιση:


Αντιμετώπιση τοπικών προβλημάτων -> Διοικητική διαίρεση της χώρας

Κοινότητες, δήμοι, νομοί, περιφέρειες -> Φορείς διοίκησης Γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες περιοχών -> Διαίρεση χώρας σε περιφέ­ρειες

Νομαρχιακό συμβούλιο -> Προγράμματα δημοσίων έργων νομού


2. Παρατηρώντας τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας να γράψετε όσα γεωγραφικά διαμερίσματα της πατρίδας μας θυμάστε. Να επισημάνετε τον νομό και την πόλη όπου κατοικείτε. Ποιος νομός και ποια πόλη είναι;


Τα διαμερίσματα της πατρίδας μας είναι τα εξής:

Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα- Εύβοια, Πελοπόννησος, Νησιά Ιονίου πελάγους, Νησιά Αιγαίου Πελάγους και Κρήτη.

Έπειτα αναφέρουμε το νομό και την πόλη όπου κατοικούμε,
πχ Νομός Μαγνησίας, πόλη Βόλος.

11ο φύλλο αξιολόγησης


1. Εντοπίστε στον χάρτη τον τόπο όπου κατοικείτε. Σύμφωνα με το υψόμετρο και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν δικαιολογήστε την αγροτική ή κτηνοτροφική παραγωγή της περιοχής σας. Αν ζείτε σε νησί ή παραλιακό μέρος, καταγράψτε τα αλιεύματα.


Η απάντηση εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν στον τόπο σου. Έτσι, σε μια ορεινή περιοχή, όπως, για παράδειγμα, στην Ευρυτανία θα εκτρέφονται κυρίως αιγοπρόβατα, ενώ σε μια πεδινή περιοχή, όπως, για παράδειγμα, στη Θεσσαλία θα εκτρέφονται αγελάδες. Επίσης, η καλλιέργεια βαμβακιού , σιταριού κτλ. ευνοείται στο θεσσαλικό κάμπο παρά στην ορεινή Ευρυτανία.


2. Ποια ορυκτά βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στο υπέδαφος της χώρας μας; Ποιο από τα ορυκτά αυτά σχετίζεται με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας;


Τα ορυκτά που βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στο υπέδαφος της χώρας μας είναι ο λιγνίτης στη Μεγαλόπολη και στο Αλιβέρι και ο βωξίτης στον Παρνασσό. Το με­γαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειαζόμαστε στην Ελλάδα παράγε­ται από τα κοιτάσματα λιγνίτη.


3. Απαντήστε στις ερωτήσεις:

α) Ποια είναι η συμβολή των σύγχρονων αγροτικών μηχανημάτων στην παραγωγή;


Η συμβολή των σύγχρονων αγροτικών μηχανημάτων στην παραγωγή είναι πολύ μεγάλη. Με τη χρήση των σύγχρονων αγροτικών μηχανημάτων οι αγρότες μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή των προϊόντων τους και να παράγουν πολλά και καλής ποιότητας αγροτικά προϊόντα.

Επιπλέον, οι αγροτικές εργασίες (σπορά, άρδευση, θερισμός) γίνονται γρηγορότερα, καλύτερα και ξεκούραστα με τα τρακτέρ, τα αρδευ­τικά συστήματα και τις θεριζοαλωνιστικές μηχανές, χωρίς την ανάγκη πολ­λών εργατών οπότε μειώνεται και το κόστος παραγωγής.



β) Τι έχει δημιουργήσει το κράτος, για να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα των αγροτών;


Το κράτος, για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των αγροτών, έχει δη­μιουργήσει οργανωμένες υπηρεσίες, όπως είναι η Πανελλήνια Συνομο­σπονδία Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών (Π Α.Σ.Ε.ΓΕ.Σ.), το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η Αγροτική Τράπεζα Ελλάδας (Α.Τ.Ε.), ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.ΤΑ.) κ.ά., οι οποίες βοη­θούν οικονομικά και συμβουλευτικά τους αγρότες.

12ο φύλλο αξιολόγησης


1. Ένας από τους Οργανισμούς Κοινής Ωφέλειας είναι και ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (Ο.Σ.Κ.).

Σκεφτείτε τι χρειάζεται μία σχολική μονάδα και γράψτε ποιος νομίζετε ότι είναι ο ρόλος του Ο.Σ.Κ.


Ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων ΑΕ (ΟΣΚ ΑΕ) ήταν κατασκευαστικός φορέας του Δημοσίου αρμόδιος για την ανέγερση δημόσιων εκπαιδευτικών υποδομών και τον εξοπλισμό τους. Το 2013 συγχωνεύθηκε με άλλους δημόσιους κατασκευαστικούς οργανισμούς (Δημόσια Επιχείρηση Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων, ΔΕΠΑΝΟΜ, και όχι μόνον). Προϊόν της συγχώνευσης είναι ένας ενιαίος κατασκευαστικός φορέας δημόσιων κτιριακών υποδομών (συμπεριλαμβανομένων και των σχολείων), η εταιρεία Κτιριακές Υποδομές ΑΕ (ΚτΥπ ΑΕ).


Ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (Ο.Σ.Κ.) φρόντιζε για την ανέγερση νέων κτιρίων, καθώς και για τον εξοπλισμό τους με θρανία, πίνακες, καρέκλες, βιβλιοθήκες, εποπτικό υλικό κ.ά.


2. Να αντιστοιχίσετε μία πρόταση του πράσινου πλαισίου με μία πρόταση του κίτρινου πλαισίου.


1 ->γ, 2->β, 3->δ, 4->α.



1. Οι κάτοικοι ενός κράτους - μέλους της Ε.Ε. επισκέπτονται ένα άλλο

γ. Επικοινωνούν και συνεργάζονται αναπτύσσοντας σχέσεις φιλίας

2. Η Ε.Ε. έφτιαξε κοινό νόμισα για τα κράτη - μέλη της

β. Παρέχει πλεονεκτήματα στις εμπορικές συναλλαγές και τις κοινωνικές επαφές

3. Η Ε.Ε. προσφέρει επιστημονική, τε­χνολογική και οικονομική υποστήριξη στα κράτη - μέλη της

δ. Κατασκευάζονται διάφορα αναπτυξιακά έργα

4. Η Ε.Ο.Κ.. μετονομάστηκε σε Ευρω­παϊκή Ένωση

α. Αναπτύσσει κοινωνικές και πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στους λαούς της

1o Φύλλο αξιολόγησης

2o Φύλλο αξιολόγησης

3o Φύλλο αξιολόγησης

4o Φύλλο αξιολόγησης

5o Φύλλο αξιολόγησης

6o Φύλλο αξιολόγησης

7o Φύλλο αξιολόγησης

8o Φύλλο αξιολόγησης

9o Φύλλο αξιολόγησης

10o Φύλλο αξιολόγησης

11o Φύλλο αξιολόγησης

12o Φύλλο αξιολόγησης