Ο χάρτης μας δείχνει:

- τις φυσικές ομορφιές μιας περιοχής (π.χ. βουνά, ποτάμια, δάση, λίμνη κ.ά.)

- τα ανθρώπινα δημιουργήματα (π.χ. πόλεις, δρόμους, λιμάνια κ.ά.)

Με τους χάρτες οι άνθρωποι:

- αναπαριστούν τοπία της Γης

- απεικονίζουν τις αλλαγές που

γίνονται πάνω στη Γη

- επικοινωνούν μεταξύ τους

Η κατασκευή χαρτών είναι μία από τις αρχαιότερες δραστηριότητες του ανθρώπου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τα παλιότερα σχέδια που έχουν βρεθεί και που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν χάρτες χρονολογούνται ακόμα και 30.000 χρόνια πριν. Έχουν δε βρεθεί χαραγμένα σε σπηλιές, σε κομμάτια οστράκου ή σε κομμάτια οστών.

Ο άνθρωπος άρχισε να ασχολείται με τη χρήση των χαρτών πολύ πριν ανακαλύψει τη γραφή.

Μια σημαντική εξέλιξη στην χαρτογραφία υπήρξε η εμφάνιση της γεωμετρίας. Άλλωστε η λέξη «γεωμετρία» είχε αρχικά την έννοια της «μέτρησης της γης».

.Η λέξη «χάρτης» στα αρχαία ελληνικά σήμαινε φύλλο παπύρου κατάλληλα επεξεργασμένου για γραφή. Οι αρχαίοι Έλληνες, για να εκφράσουν αυτό που εμείς σήμερα λέμε «χάρτη», χρησιμοποιούσαν τη λέξη «πίναξ» ή «περίοδος», οι Λατίνοι τη λέξη «charta».

Και σήμερα ακόμη στα ιταλικά ο χάρτης λέγεται «carta», στα γαλλικά «carte», στα ρώσικα «karta». Στα αγγλικά, πολωνικά και ισπανικά ο αντίστοιχος όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη «mappa», που σημαίνει «ύφασμα».

Τα αρχαιότερα δείγματα χαρτών , που φαίνεται να κατασκευάστηκαν με τη χρήση κάποιων αρχών γεωμετρίας ,  χρονολογούνται στο 2300 π.Χ. και δημιουργήθηκαν από τους Βαβυλώνιους, οι οποίοι σχεδίαζαν χάρτες πάνω σε πήλινες πλάκες, για να απεικονίσουν διάφορα τμήματα της Γης.

Την ίδια εποχή οι Αιγύπτιοι έφτιαχναν σχέδια της ξηράς, τα οποία βρέθηκαν σε τάφους. Οι πρώτοι χάρτες απεικόνιζαν δρομολόγια προς γειτονικές φυλές, όπου θα μπορούσαν να βρουν νερό ή τρόφιμα ή τις θέσεις των εχθρών.

Από την αρχαία Αίγυπτο δεν έχει σωθεί κανένας πραγματικός χάρτης, είναι όμως γνωστό ότι οι Αιγύπτιοι πριν από το 3000 π.Χ. κατασκεύαζαν «χάρτες»,  ώστε να μπορούν να βρίσκουν τα κτήματά τους κάθε φορά που τα σημάδια τους παρασύρονταν από τις περιοδικές πλημμύρες του Νείλου. Οι «χάρτες» αυτοί, που απεικόνιζαν την ιδιοκτησία της γης και τα όρια των ιδιόκτητων περιοχών, θα μπορούσαν να θεωρηθούν κτηματογραφικοί χάρτες.

Ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος (6ος αι. π.Χ.) είναι ο πρώτος που σχεδίασε παγκόσμιο χάρτη του γνωστού τότε κόσμου με μορφή κυκλικού "πίνακα".

Ο δεύτερος που κατασκεύασε παγκόσμιο χάρτη ήταν ο Εκαταίος ο Μιλήσιος το 500 π.Χ. . Ο χάρτης του ήταν πιο πλήρης και ακριβής από εκείνον του Αναξίμανδρου.

Η μεγαλύτερη μορφή του αρχαίου κόσμου στη δημιουργία χαρτών ήταν ο Κλαύδιος ο Πτολεμαίος (90-168 μ.Χ.), ο οποίος σχεδίασε πολλούς αξιόλογους χάρτες της Γης.

Ο Μ. Αλέξανδρος ασχολήθηκε με τις χαρτογραφήσεις των νέων του κτήσεων. Οι «βηματιστές» μετρούσαν τις αποστάσεις, οι οποίες καταγράφονταν από τους χαρτογράφους στις αποκαλούμενες «εφημερίδες».

Από τους ελληνιστικούς χρόνους εμφανίζονται οι πρώτοι ναυτικοί χάρτες.

- Οι Ινδιάνοι έφτιαχναν τους χάρτες τους πάνω σε δέρμα ελαφιού. Οι Ίνκας σκάλιζαν χάρτες πάνω σε πέτρες, για να δείξουν τα χαρακτηριστικά του ανάγλυφου.

- Οι Εσκιμώοι κατασκεύαζαν χάρτες πάνω σε δέρμα, ξύλο και οστά.

Παρουσιάσεις

Γεωγραφικό γλωσσάριο

• Απεικόνιση: Η ακριβής αναπαράσταση ή περιγραφή ενός αντικειμένου
• Xάρτης: Η απεικόνιση των στοιχείων ενός τοπίου με σύμβολα σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή

Αν θέλουμε να μελετήσουμε τη μορφή της επιφάνειας της Γης και τις αλλαγές της, πρέπει να την απεικονίσουμε.

Μια τέτοια απεικόνιση είναι ο χάρτης. Ένα εργαλείο που μας βοηθάει στη μελέτη της μορφής του κόσμου.

Από τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι προσπάθησαν να σχεδιάσουν στοιχεία της επιφάνειας της Γης (π.χ. βουνά, ποτάμια κ.ά.) και ότι υπήρχε πάνω σε αυτήν και τους ενδιέφερε (π.χ. αγρούς, πηγές κ.ά.). Τα πρώτα αυτά σχέδια που δημιούργησαν οι άνθρωποι εξελίχθηκαν, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, στους σημερινούς χάρτες.

Κάθε χάρτης απεικονίζει τη μορφή που έχει ένα μέρος της επιφάνειας της Γης, όσο μικρό ή μεγάλο κι αν είναι αυτό.

Αναπαριστά την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας, δηλαδή τις φυσικές ομορφιές και τα ανθρώπινα δημιουργήματα. Η απεικόνιση γίνεται με διάφορα σύμβολα που όλοι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν

Αποτελεί μια διεθνή γλώσσα επικοινωνίας.

Τα τοπία που υπάρχουν γύρω μας, με το πέρασμα των χρόνων, αλλάζουν συνεχώς μορφή. Ένα μικρό βουνό μπορεί να εξαφανιστεί και στη θέση του να γίνει ένας μεγάλος δρόμος, ένα ηφαίστειο με τη λάβα του ίσως δημιουργήσει ένα μικρό νησί κ.ά.

Όλες οι αλλαγές που διαμορφώνουν την επιφάνεια της Γης μπορούν να απεικονιστούν σε ένα χάρτη.

Ο χάρτης είναι ένα «εργαλείο» που μας βοηθάει να μελετήσουμε τη μορφή του κόσμου.

Τετράδιο Εργασιών - Απαντήσεις