Ο διοικητικός διαχωρισμός σε νομούς δεν ισχύει πλέον (από το 2011), αλλά έχει ιστορική αξία και είναι ακόμα χρήσιμος.

Οι νομοί υπήρξαν διοικητικές περιοχές του κράτους μας σε όλη σχεδόν την ιστορία του. Ι­δρύ­θη­καν το 1833 και επιβίωσαν, με μικρότερες ή μεγαλύτερες αλλαγές, μέ­χρι την τε­λευ­ταί­α ημέρα του 2010, οπότε και καταργήθηκαν. Από το 2011 (με το σχέδιο “Καλλικράτης”) στη θέση τους βρίσκο­ναι οι πε­ρι­φε­ρει­α­κές ενότητες (ΠΕ) ως τμήματα των περιφερειών.

Αυτή η αλλαγή είναι πολύ πρόσφατη, γι’ αυτό τα βιβλία μας, οι χάρτες και πολλοί άν­θρω­ποι αναφέρονται ακόμη σε νομούς. Σε ένα μεγάλο ποσοστό οι τελευταίοι με­το­νο­μά­στη­καν σε ΠΕ, αλλά υπάρχουν και μερικές διαφοροποιήσεις, αφού κάποιοι νο­μοί έσπασαν σε δύ­ο ΠΕ, ενώ άλλοι καταργήθηκαν. Συγκεκριμένα:

 Από τους 51 νομούς που υπήρχαν οι 43 έγιναν περιφερειακές ενότητες χωρίς κά­ποια με­τα­βο­λή στα εδαφικά τους όρια.

● Από τους υπόλοιπους 8 οι πέντε διχοτομήθηκαν, δημιουργώντας μια δεύτερη ΠΕ, και οι τρεις καταργήθηκαν.

Οι οχτώ νομοί που επηρεάστηκαν από αυ­τές τις αλλαγές

Ανατολική Μακεδονία-Θράκη

● Ο νομός Καβάλας έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Καβάλας (το ηπειρωτικό τμήμα του νο­μού) και την ΠΕ Θάσου (το νησιωτικό κομμάτι).

Θεσσαλία
● Ο νομός Μαγνησίας έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Μαγνησίας (το ηπειρωτικό τμήμα του νομού) και την ΠΕ Σποράδων (το νησιωτικό κομμάτι).

Αττική
● Ο νομός Αττικής καταργήθηκε. Λόγω του μεγάλου πληθυσμού της περιοχής ήταν ο μο­να­δι­κός νομός που υποδιαιρούνταν σε τέσσερις νομαρχίες (Αθηνών, Πειραιώς, Α­να­το­λι­κής Ατ­τι­κής, Δυτικής Αττικής).

Από αυτές:

● Η νομαρχία Αθηνών καταργήθηκε. Στη θέση της δημιουργήθηκαν τέσσερις ΠΕ (Βό­ρει­ας Α­θή­νας, Κεντρικής Αθήνας, Νότιας Αθήνας, Δυτικής Αθήνας).

● Η νομαρχία Πειραιώς έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Πειραιά (το ηπειρωτικό τμήμα της νο­μαρ­χί­ας) και την ΠΕ Νήσων (το νησιωτικό κομμάτι με εδάφη από την Πε­λο­πόν­νη­σο).

● Στις νομαρχίες Ανατολικής και Δυτικής Αττικής δεν υπήρξε κάποια μεταβολή (με­το­νο­μά­στη­καν σε ΠΕ).

Ιόνια Νησιά

● Ο νομός Κεφαλληνίας έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Κεφαλληνίας και την ΠΕ Ιθάκης.

Βόρειο Αιγαίο

● Ο νομός Λέσβου έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Λέσβου και την ΠΕ Λήμνου.
● Ο νομός Σάμου έσπασε σε δύο ΠΕ, την ΠΕ Σάμου και την ΠΕ Ικαρίας.

Νότιο Αιγαίο

● Στο Νότιο Αιγαίο πραγματοποιήθηκε η εντυπωσιακότερη αλλαγή: Στη θέση των δύο νο­μών ι­δρύ­θη­καν 13 περιφερειακές ενότητες! Ειδικότερα:

● Ο νομός Κυκλάδων καταργήθηκε. Στη θέση του δημιουργήθηκαν 9 ΠΕ (Κέας-Κύθ­νου, Σύ­ρου, Άνδρου, Τήνου, Μυκόνου, Μήλου, Πάρου, Νάξου, Θήρας).

● Ο νομός Δωδεκανήσου καταργήθηκε. Στη θέση του δημιουργήθηκαν 4 ΠΕ (Κα­λύ­μνου, Κω, Ρόδου, Καρπάθου).

Τι είναι οι νομοί ;

Νομοί είναι οι περιοχές στις οποίες χωρίζεται η καθεμιά διοικητική περιφέρεια της χώρας.

Οι νομοί της Ελλάδας είναι 51.

Ο χωρισμός της περιφέρειας σε νομούς έχει γίνει με βάση γεωμορφολογικά (δηλ. το ανάγλυφο της περιοχής), ιστορικά, οικονομικά και διοικητικά (πώς μπορεί να διοικηθεί καλύτερα) κριτήρια.

Ποια είναι η πρωτεύουσα ενός νομού ;

Συνήθως η μεγαλύτερη πόλη κάθε νομού είναι και η πρωτεύουσά του. Στην πρωτεύουσα του νομού εδρεύουν οι υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης οι οποίες αποφασίζουν για την εκτέλεση και τη συντήρηση δημόσιων και κοινωφελών έργων, καθώς επίσης και για τη συντήρηση και διαχείριση των κρατικών κτιρίων, μηχανημάτων και αυτοκινήτων. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από τον Νομάρχη και το Νομαρχιακό Συμβούλιο.

Στην πρωτεύουσα  βρίσκονται το νοσοκομείο, η αστυνομία, η πυροσβεστική και οι δικαστικές αρχές, ενώ παρατηρείται η μεγαλύτερη εμπορική κίνηση του νομού.

Μερικές φορές, τα ιστορικά κριτήρια επιβάλλουν την πρωτεύουσα ενός νομού. π.χ. το Μεσολόγγι είναι πρωτεύουσα του νομού Αιτωλοακαρνανίας (ή Αιτωλίας και Ακαρνανίας), παρ' ότι είναι μικρότερη σε πληθυσμό πόλη από το Αγρίνιο. Είναι όμως πόλη πλούσια σε ιστορία.

Χάρτης - νομοί και  πρωτεύουσες

Χάρτης Νομών

Οι νομοί της
Ελλάδας σε
αριθμούς

ΠΑΖΛ: Τοποθέτησε τους νομούς στο χάρτη

QUIZ - Νομοί και πρωτεύουσες

Παρουσιάσεις

QUIZ - Βρες τους νομούς
της Ελλάδας!