Kεφάλαιο 9
Η ατμόσφαιρα

Η ατμόσφαιρα

Η Γη στο συνεχές και ατελείωτο ταξίδι της προστατεύεται από μία αέρια ασπίδα που λέγεται ατμόσφαιρα.

Η ατμόσφαιρα περιέχει πολλά αέρια και αποτελείται από στρώματα.

Τα αέρια της ατμόσφαιρας

• Οξυγόνο 21%
• Άζωτο 78%
• Διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμοί, όζον, σκόνη, άλλα αέρια προερχόμενα από τις ανθρώπινες δραστηριότητες  1%

Τα στρώματα της ατμόσφαιρας

• Τροπόσφαιρα
• Στρατόσφαιρα
• Μεσόσφαιρα
• Εξώσφαιρα

Η ΤΡΟΠΟΣΦΑΙΡΑ
είναι το χαμηλότερο στρώμα της ατμόσφαιρας και το πιο πυκνό σε αέρια.

Στην τροπόσφαιρα δημιουργούνται τα μετεωρολογικά φαινόμενα, δηλαδή η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι, οι άνεμοι κ.ά.

Το πάχος της τροπόσφαιρας κυμαίνεται από 7 ώς 8 χλμ, στους Πόλους της Γης και φτάνει τα 17 έως 18 χλμ. Στον Ισημερινό.

Η ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΑ

βρίσκεται αμέσως μετά την τροπόσφαιρα.

Εκτείνεται σε ύψος από 14 έως 48 χλμ. επάνω από την επιφάνεια της Γης.

Στη στρατόσφαιρα υπάρχει ένα σπουδαίο αέριο που είναι καθοριστικό για τη διατήρηση της ζωής στη Γη, το όζον.

Το όζον έχει την ικανότητα να απορροφά τις επικίνδυνες υπεριώδεις ακτίνες του Ήλιου, οι οποίες προκαλοΰν βλάβες στον άνθρωπο και στα ζώα και καταστρέφουν τα φυτά.

Η ΜΕΣΟΣΦΑΙΡΑ είναι το τρίτο στρώμα της ατμόσφαιρας καιεκτείνεται σε ύψος από 50 έως 100 χλμ. επάνω από την επιφάνεια της Γης. Στη μεσόσφαιρα η θερμοκρασία μειώνεται συνεχώς καθώς ανεβαίνουμε και φτάνει στους
 -100 βαθμούς Κελσίου σε ύψος 80 έως 90 χλμ.

Εκεί βρίσκεται η μεσόπαυση , η πιο ψυχρή περιοχή της ατμόσφαιρας.

Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίας οφείλονται στην απουσία όζοντος σ' αυτά τα μεγάλα ύψη.

Στη μεσόπαυση και ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά στους Πόλους της Γης, παρατηρούνται συχνά τα φωτεινά φωσφορίζοντα νέφη (Βόρειο και Νότιο Σέλας). Αυτά είναι σύννεφα που αποτελούνται από κομματάκια σκόνης που είναι καλυμμένα με πάγο.

Η ΜΕΣΟΣΦΑΙΡΑ

είναι το τρίτο στρώμα της ατμόσφαιρας καιεκτείνεται σε ύψος από 50 έως 100 χλμ. επάνω από την επιφάνεια της Γης. Στη μεσόσφαιρα η θερμοκρασία μειώνεται συνεχώς καθώς ανεβαίνουμε και φτάνει στους
 -100 βαθμούς Κελσίου σε ύψος 80 έως 90 χλμ.

Εκεί βρίσκεται η μεσόπαυση , η πιο ψυχρή περιοχή της ατμόσφαιρας.

Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίας οφείλονται στην απουσία όζοντος σ' αυτά τα μεγάλα ύψη.

Στη μεσόπαυση και ιδιαίτερα σε περιοχές κοντά στους Πόλους της Γης, παρατηρούνται συχνά τα φωτεινά φωσφορίζοντα νέφη (Βόρειο και Νότιο Σέλας). Αυτά είναι σύννεφα που αποτελούνται από κομματάκια σκόνης που είναι καλυμμένα με πάγο.

    ΕΞΩΣΦΑΙΡΑ

Το τελευταίο στρώμα της ατμόσφαιρας, πάνω από το 500 χλμ.

Εδώ τα αέρια σώματα βρίσκονται σε πολύ μικρές ποσότητες και σταδιακά παύει να υπάρχει η ατμόσφαιρα. Αυτό συμβαίνει περίπου στα 1.000 χλμ. πάνω από την επιφάνεια της Γης.

Τα μόρια των πολύ αραιών αερίων που το αποτελούν διαφεύγουν στο Διάστημα.

Μάθε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Χωρίς την ατμόσφαιρα δε θα υπήρχε ζωή στον πλανήτη μας αφού:

α) απορροφά μεγάλο μέρος από επικίνδυνες ηλιακές ακτινοβολίες, οι οποίες αν έφταναν στον πλανήτη μας θα κατέστρεφαν τη ζωή πάνω σε αυτόν.

β) προστατεύει τη ζωή σχετικά με τη θερμοκρασία. Αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρα θα υπήρχαν καθημερινά τεράστιες διαφορές θερμοκρασίας που θα έκαναν αδύνατη την επιβίωσή μας.

γ) εξουδετερώνει (αναφλέγοντάς τα) ουράνια σώματα (μετεωρίτες) που θα έπεφταν στο έδαφος και θα προκαλούσαν τεράστιες καταστροφές.

δ) περιέχει το οξυγόνο, που είναι απαραίτητο για τη ζωή.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Μερικές από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (παραγωγή καυσαερίων από εργοστάσια, τα αυτοκίνητα κ.λπ.) αυξάνουν την ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα να "παγιδεύονται" περισσότερες ηλιακές ακτίνες και να αυξάνεται η θερμοκρασία στη Γη. Το διοξείδιο του άνθρακα γίνεται ένα "σύννεφο", που δεν αφήνει τη θερμοκρασία να διαφύγει και έτσι προκαλείται το "φαινόμενο του θερμοκηπίου”.

Παρουσιάσεις

Γεωγραφικό γλωσσάριο

Ατμόσφαιρα: μείγμα αερίων που περιβάλλει τη Γη

Εξώσφαιρα: το ανώτερο τμήμα της ατμόσφαιρας (πάνω από 700 χμ.)

Μεσόσφαιρα: τμήμα της ατμόσφαιρας πάνω από τη στρατόσφαιρα

Μετεωρολογικά φαινόμενα: η βροχή, το χιόνι, το χαλάζι, η ομίχλη, οι άνεμοι, η υγρασία, οι κυκλώνες κ.ά.

Στρατόσφαιρα: τμήμα της ατμόσφαιρας πάνω από την τροπόσφαιρα

Τροπόσφαιρα: το πλησιέστερο προς τη Γη τμήμα της ατμόσφαιρας

ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Η γη ως ουράνιο σώμα

ΕΝΟΤΗΤΑ B΄: Το φυσικό περιβάλλον

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ : Η Γη ως χώρος ζωής του ανθρώπου

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ : Οι ήπειροι

Τετράδιο Εργασιών

1.  Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;

Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο

α) Η ατμόσφαιρα περιέχει οξυγόνο σε ποσοστό 78%  Λ

β) Το «ύψος» της τροπόσφαιρας φθάνει στα 1000 χιλιόμετρα  πάνω από την επιφάνεια της Γης  Λ

γ) Η ατμόσφαιρα είναι η αέρια «ασπίδα» προστασίας της Γης  Σ

δ) Τα αέρια της ατμόσφαιρας διευκολύνουν τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες να φθάσουν στη γήινη επιφάνεια Λ

ε) Το διοξείδιο του άνθρακα, οι υδρατμοί και άλλα αέρια απορροφούν
την ηλιακή ακτινοβολία Σ

2. Γράψε μερικές από τις ανθρώπινες ενέργειες, που μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα.

Μερικές από τις ανθρώπινες ενέργειες που προκαλούν την αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι:

• η αύξηση της παραγωγής καυσαερίων, από τις καμινάδες των εργοστασίων που δεν έχουν τα απαραίτητα φίλτρα

• η αύξηση της παραγωγής καυσαερίων, από τον τεράστιο αριθμό αυτοκινήτων

• η αύξηση των εμπρησμών / πυρκαγιών στα δάση και στα εργοστάσια.

3. Αντιστοίχισε φράσεις και λέξεις που σχετίζονται μεταξύ τους:

Αύξηση θερμοκρασίας Γης - Φαινόμενο θερμοκηπίου

Θερμότητα - Διατήρηση της ζωής

Υδατώδη μετέωρα - Χιόνι, βροχή

Όζον - Στρατόσφαιρα

4. Η ατμόσφαιρα είναι η «ασπίδα της Γης» διότι

•  Απορροφά ή αντανακλά πίσω στο διάστημα το μεγαλύτερο μέρος από τις υπεριώδεις
  ακτίνες του Ηλίου και δεν τις επιτρέπει να φτάσουν στην επιφάνεια της Γης.
•  Εγκλωβίζει όση θερμότητα χρειάζεται προκειμένου να διαμορφωθεί η κατάλληλη θερμοκρασία που διατηρεί τη ζωή στον πλανήτη μας.

QUIZ