ΕΝΟΤΗΤΑ Α :
Η γη ως ουράνιο σώμα

Kεφάλαιο 4
Ο άξονας και η περιστροφή της γης
Ημέρα και Νύχτα

Ημέρα λέμε το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ένας τόπος φωτίζεται από τον ήλιο.

Εκείνο το διάστημα που δε φωτίζεται από τον ήλιο λέγεται νύχτα.

Το φαινόμενο της μέρας και της νύχτας οφείλεται στην περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της.

Επειδή η Γη είναι σχεδόν σφαιρική και περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της, δεν φωτίζεται ολόκληρη την ίδια ώρα.

Έτσι κάθε φορά που ένα τμήμα της Γης φωτίζεται, έχει μέρα, ενώ το το τμήμα που δε φωτίζεται βρίσκεται στο σκοτάδι.

Η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας δεν είναι πάντα η ίδια στους διάφορους τόπους της Γης. Άλλοτε η ημέρα είναι μεγαλύτερη από τη νύχτα και άλλοτε συμβαίνει το αντίστροφο.

Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση που έχει ο νοητός άξονας της Γης.

Η κλίση αυτή επίσης είναι η βασική αιτία της δημιουργίας των εποχών.

Φωτίζεται μόνο η μισή, δηλαδή το μέρος που βρίσκεται απέναντι από τον Ήλιο.

•  Το μέρος αυτό έχει ημέρα.
•  Το άλλο μισό μέρος που δεν φωτίζεται έχει νύχτα.

Καθώς η Γη περιστρέφεται συνεχώς, φωτίζονται οι τόποι της ο ένας μετά τον άλλον, δηλαδή σε κάθε τόπο την ημέρα διαδέχεται η νύχτα και τη νύχτα η ημέρα.

Η εναλλαγή αυτή είναι αδιάκοπη.

Σε συγκεκριμένες περιοχές της Γης, η νύχτα μπορεί να διαρκεί έως και 6 μήνες και η ημέρα άλλους τόσους. Δείτε γιατί

Μιλάμε για το φαινόμενο της πολικής νύχτας (και της πολικής ημέρας), που εμφανίζεται στις πολικές ζώνες της Γης, από 66 μοίρες μέχρι 90 μοίρες βόρεια και από 66 μοίρες μέχρι 90 μοίρες νότια, δηλαδή στη Βόρεια Πολική ζώνη (Αρκτική) και στη Νότια Πολική ζώνη (Ανταρκτική) αντίστοιχα.

Η πολική νύχτα και η πολική ημέρα

Η διάρκειά της εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος του κάθε μέρους: όσο πιο κοντά βρισκόμαστε στο Βόρειο Πόλο, τόσο περισσότερο διαρκεί. Για παράδειγμα, ο ήλιος δεν φωτίζει καθόλου, επί 6 μήνες τους πόλους, έχουν επομένως νύχτα (και τους άλλους 6 ο ήλιος δε βασιλεύει καθόλου) , ενώ στο βόρειο άκρο της Φινλανδίας η συνεχής νύχτα κρατά 73 εικοσιτετράωρα και στον πολικό κύκλο (Ροβανιέμι), ένα εικοσιτετράωρο.
Κατά την πολική νύχτα, ο ήλιος βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα και το φως είναι ελαφρύ ή ανύπαρκτο.

Η πολική νύχτα παρατηρείται το χειμώνα και διαρκεί όσο και η πολική ημέρα , το καλοκαίρι , του ίδιου τόπου. Αν π.χ. σε ένα μέρος έχουμε νύχτα επί 40 ημέρες το χειμώνα, θα έχουμε και ήλιο επί 40 ημέρες το καλοκαίρι.

Ο Ήλιος του Μεσονυχτίου

Το φαινόμενο κατά το οποίο τα μεσάνυχτα βλέπουμε ήλιο (το καλοκαίρι και σε συγκεκριμένες περιοχές), ονομάζεται «Ήλιος του Μεσονυχτίου». Όσα 24ωρα διαρκεί η πολική ημέρα, τόσες φορές βλέπουμε Ήλιο του Μεσονυκτίου σε ένα έτος.

ΗΛΙΟΣ ΦΑΕΘΩΝ , από την Ελληνική Μυθολογία .

Ο Φαέθων (Φαέθοντας) ήταν γιος του Ήλιου και της Κλυμένης.

Μια μέρα, ο πατέρας του τον άφησε να οδηγήσει το άρμα του. Όμως ο Φαέθων δεν στάθηκε αντάξιος της εμπιστοσύνης του πατέρα του. Σύμφωνα με την μυθολογική εκδοχή, μόλις ο Φαέθων, που οδηγούσε το άρμα του Φοίβου-Ήλιου, είδε το φοβερό Σκορπιό στον ουρανό, τρόμαξε τόσο πολύ, ώστε έχασε την ψυχραιμία του και δεν μπόρεσε να ελέγξει τα ηνία του άρματος του πατέρα του. Επακολούθησε το αφήνιασμα των αλόγων, που είχε ως αποτέλεσμα να ανεβοκατεβαίνει ο Ήλιος, απειλώντας με καταστροφή τη Γη. Τελικώς μάλιστα, τα άλογα έφεραν το άρμα τόσο χαμηλά και κοντά στη γη, ώστε άρχισε να καίγεται και τα ποτάμια άρχισαν να ξεραίνονται από την εκπεμπόμενη θερμότητα. Ο Δίας, θέλοντας να προλάβει χειρότερες καταστροφές, τον γκρέμισε με ένα κεραυνό στον Ηριδανό ποταμό, σκοτώνοντάς τον.

Οι Ηλιάδες, οι αδελφές του Φαέθοντα, απαρηγόρητες για τον θάνατο του αδερφού τους, μεταμορφώθηκαν από τους θεούς σε λεύκες.

Παρουσιάσεις

Προσομοιώσεις

QUIZ

Τετράδιο Εργασιών

1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη  

α) Η Γη περιφέρεται γύρω από τον άξονά της Λ

β) Η εναλλαγή ημέρας και νύχτας οφείλεται στην περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της, καθώς αυτή φωτίζεται από τον Ήλιο Σ

γ) Όταν ο Ήλιος φωτίζει το ανατολικό ημισφαίριο, τότε το δυτικό έχει νύχτα Σ

δ) Καθώς ο Ήλιος γυρίζει γύρω από τη Γη, φωτίζει κάθε τόπο από τον οποίο περνά Λ

ε) Η περιστροφική κίνηση της Γης διαρκεί 24 ώρες Σ

2. Συμπλήρωσε το κείμενο με τις λέξεις που λείπουν:

Καθώς η Γη φωτίζεται από τον Ήλιο και περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της, φωτίζεται μόνο το μισό της επιφάνειάς της κι έχει ημέρα, ενώ το άλλο μισό που δεν φωτίζεται έχει νύχτα. Η εναλλαγή ημέρας και νύχτας είναι αδιάκοπη.

3. Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα της λέξης «ημέρα».

Ημισφαίριο - Έτσι λέγεται η μισή σφαίρα

Μήνες - Το έτος έχει δώδεκα …

Εναλλαγή - Η… ημέρας και νύχτας είναι αδιάκοπη

Ρωσία - Μεγάλη χώρα του βόρειου ημισφαιρίου που ανήκει και στην Ευρώπη και στην Ασία

Άξονα - Γύρω από αυτή τη νοητή γραμμή περιστρέφεται η Γη

Γεωγραφικό γλωσσάριο

Ημέρα: το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο ένας τόπος φωτίζεται από τον Ήλιο

Νύχτα: το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο ένας τόπος δεν φωτίζεται από τον Ήλιο

ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Η γη ως ουράνιο σώμα

ΕΝΟΤΗΤΑ B΄: Το φυσικό περιβάλλον

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ : Η Γη ως χώρος ζωής του ανθρώπου

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ : Οι ήπειροι

Wordwall 1

Wordwall 2

Wordwall 3

Liveworksheets 1