Νερό, η πηγή της ζωής Το βίντεο αναφέρεται στο πιο σημαντικό συστατικό της ζωής, το νερό, το οποίο καλύπτει τα ¾ της επιφάνειας της γης.
Kεφάλαιο 15
Η σημασία του υδρογραφικού δικτύου στη ζωή των ανθρώπων
Η ιστορία του ανθρώπου συμβαδίζει με την ιστορία του νερού. Ο άνθρωπος επιδιώκει να ζει κοντά σε περιοχές που διαθέτουν νερό. Το σύνολο των περιοχών γλυκού νερού, όπως είναι οι ποταμοί και οι λίμνες αποτελούν το υδρογραφικό δίκτυο, το οποίο εξυπηρετεί την ύδρευση, την άρδευση για την παραγωγή ενέργειας και τη βιομηχανία και τις ανάγκες του ανθρώπου για μετακινήσεις, ψυχαγωγία κ.λπ.
Ύδρευση: παροχή πόσιμου νερού για την ικανοποίηση καθημερινών αναγκών
Άρδευση: πότισμα καλλιεργημένων χωραφιών
Μετακίνηση: Πλεύση ποταμόπλοιου σε πλωτό ποταμό για τη μεταφορά ανθρώπων
Μεταφορές:Πλεύση ποταμόπλοιου σε πλωτό ποταμό για τη μεταφορά εμπορευμάτων
Η σημασία του νερού για τον άνθρωπο γίνεται εμφανής και από το γεγονός ότι πολλοί μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί εμφανίστηκαν γύρω από μεγάλα ποτάμια.
Ειδικότερα:
ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας στήριξε την ανάπτυξή τoυ στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη,
ο πολιτισμός της Αιγύπτου στο Νείλο,
ο πολιτισμός της Κίνας στον Κίτρινο ποταμό και
ο ινδικός πολιτισμός στους ποταμούς Γάγγη και Ινδό.
Στη Μεσοποταμία, μια πολύ εύφορη χώρα, με εκτεταμένες πεδιάδες , που ποτίζονται από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, έζησαν από πολύ νωρίς λαοί που ανέπτυξαν σημαντικότατους πολιτισμούς...
Οι λαοί της Μεσοποταμίας: Σουμέριοι,Ακκάδιοι,Βαβυλώνιοι,Αιγύπτιοι, Φοίνικες, Εβραίοι,Χετταίοι,Μήδοι και Πέρσες.
Η Αρχαία Κίνα δημιούργησε ένα μεγάλο πολιτισμό, η επιρροή του οποίου εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη νοτιοανατολική Ασία χάρη στον Κίτρινο ποταμό (Χουάνγκ Χο) και τονΓιανγκ Τσε.
Ο Ινδός και ο Γάγγης
Δύο ποταμοί στην Ινδία αποτελούν στην κυριολεξία πηγή ζωής, εφόσον συντηρούν εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.
Και οι δύο χαίρουν της εκτίμησης των ανθρώπων για όσα τους παρέχουν.
Ο Γάγγης θεωρείται ο πιο ιερός ποταμός από τους Ινδουιστές.
Ο Δούναβης και ο Μισισιπής στο μεγαλύτερο μέρος τους είναι πλωτοί ποταμοί, δηλαδή επιτρέπουν τη συγκοινωνία με ποταμόπλοια (1). Οι παραποτάμιες πόλεις έχουν πολλά οφέλη από τους ποταμούς.
Το 3000 π.Χ. κατά τη μινωική περίοδο αναπτύχθηκαν όλες οι χρήσεις του νερού.
Οι ανασκαφές στα ανάκτορα της Κνωσού αποκάλυψαν ένα τέλειο αποχετευτικό σύστημα, λουτρά και εγκαταστάσεις για γεωργική εκμετάλλευση του νερού.
Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος από πολύ παλιά είχε συνδέσει τη ζωή του με το γλυκό νερό.
Μια πόλη που είναι χτισμένη στις όχθες ενός μεγάλου πλωτού ποταμού, σε σχέση με μια άλλη πόλη που είναι μακριά από οποιοδήποτε υδρογραφικό δίκτυο μπορεί ευκολότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό να αναπτύξει:
τη γεωργία,
τη ναυτιλία,
το εμπόριο
Οι Σουμέριοι είχαν ανακαλύψει τρόπους άρδευσης των χωραφιών τους.
Η αρχαία Βαβυλώνα ήταν γνωστή για τους κρεμαστούς κήπους της, κάτι που προϋποθέτει ένα πολύπλοκο αρδευτικό σύστημα.
Ο Αρχιμήδης είχε εφεύρει τον ατέρμονο κοχλία, για να μεταφέρει νερό από το ποτάμι χαμηλά προς το χωράφι που ήταν ψηλότερα .
Οι Ρωμαίοι εφηύραν τα υδραγωγεία και τους αγωγούς τους, για να μεταφέρουν το νερό από μακριά.
Αργότερα εφευρέθηκε ο νερόμυλος, με την βοήθεια του οποίου μπορούσαν, όσοι βρίσκονταν κοντά σε ποτάμια, να αλέθουν τους καρπούς τους.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι έχουν πάει πολλά βήματα μπροστά, εκμεταλλευόμενοι την δύναμη του νερού στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια, για την παραγωγή ρεύματος.
Πολλά πλοία ταξιδεύουν μέσα στις λίμνες και τα πλωτά ποτάμια, που τα χρησιμοποιούν ως υδάτινους δρόμους για την επικοινωνία και το εμπόριο μεταξύ των ανθρώπων.
τον προηγούμενο αιώνα, οι άνθρωποι ανακάλυψαν την δύναμη του ατμού και εφηύραν τις ατμομηχανές.
Απόβλητα σε ποτάμι
Δραστηριότητα που επίσης μειώνει τις διαθέσιμες ποσότητες του γλυκού νερού είναι και η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων , που προκαλούν πολλά προβλήματα σε λίμνες και ποτάμια (ευτροφισμός, καταστροφή πανίδας και χλωρίδας), από τις οποίες οι άνθρωποι προμηθεύονται πόσιμο νερό.
Στη φωτογραφία νεκρά ψάρια στον Πηνειό ποταμό.
Πώς θα είναι άραγε η ζωή μας το έτος 2070 , αν συνεχίσουμε με τον ίδιο ρυθμό την σπατάλη των αποθεμάτων νερού;
- Ποια από τις ηπείρους θα υποφέρει περισσότερο από την έλλειψη νερού;
- Σε ποιες περιοχές του πλανήτη μας υπάρχουν πολύ σοβαρά ζητήματα που σχετίζονται με το νερό;
Σύμφωνα με μια παράδοση η γέννηση των Ολυμπιακών Αγώνων συνδέεται με έναν από τους άθλους του Ηρακλή, του πιο αγαπημένου ήρωα των αρχαίων Ελλήνων. Ο μύθος λέει ότι ο Αυγείας ζήτησε από τον Ηρακλή, έναντι αμοιβής, να του καθαρίσει τους στάβλους. Ο ήρωας τα κατάφερε (χρησιμοποιώντας το νερό ποταμών), αλλά ο Αυγείας δεν τήρησε την υπόσχεσή του. Ο Ηρακλής εξοντώνοντας τους αρχηγούς του στρατού του Αυγεία κατάφερε να νικήσει και να σκοτώσει και τον ίδιο. Σε ανάμνηση της νίκης του όρισε να γίνονται αθλητικοί αγώνες στην Ηλεία προς τιμήν του πατέρα του, του Δία. Σύμφωνα με το μύθο ο Ηρακλής έφερε από τη χώρα των Yπερβορείων την αγριελιά, με τα κλαδιά της οποίας στεφάνωναν τους νικητές. Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι ο ίδιος ο Ηρακλής συμμετείχε σε διάφορα ολυμπιακά αγωνίσματα και ότι συγκέντρωσε πλήθος κόσμου γύρω από τη διοργάνωση, θεωρώντας ότι αυτή θα ήταν η αρχή της συμφιλίωσης για τους Έλληνες.
1. Ανάφερε στις παρακάτω γραμμές στοιχεία του υδρογραφικού δικτύου της περιοχής σου. Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο Το υδρογραφικό δίκτυο της Μαγνησίας είναι περιορισμένο. Η Όθρυς διαρρέεται από μικρούς ποταμούς, οι οποίοι αποχετεύουν συγχρόνως και την πεδιάδα του Αλμυρού: Πλατανόρεμα, Koκάριος, Χολόρεμα. Τα νερά του Πηλίου αποχετεύονται κατευθείαν στο Αιγαίο.
2. Αντιστοίχισε τις λέξεις με τις ερμηνείες τους:
υδρογραφικό δίκτυο - το σύνολο των περιοχών γλυκού νερού
ύδρευση - η χρήση του νερού για τις καθημερινές μας ανάγκες
άρδευση - το πότισμα των καλλιεργημένων εκτάσεων
3. Αφού μελετήσετε το κείμενο της ΕΥΔΑΠ, γράψτε ως νέοι πολίτες και αυριανοί πελάτες, προτάσεις για συνετή χρήση του νερού, ώστε να αποδίδετε σε αυτό τον σεβασμό που του αρμόζει, αλλά και να προστατεύετε τα… χρήματά σας.
• Όταν πλένουμε τα πιάτα στο χέρι, δεν αφήνουμε την βρύση να τρέχει ενώ σαπουνίζουμε.
• Χρησιμοποιούμε το πλυντήριο πιάτων μόνο όταν είναι γεμάτο και το ρυθμίζουμε στο οικονομικό πρόγραμμα.
• Χρησιμοποιούμε ένα ποτήρι καθ' όλη την διάρκεια της μέρας, ούτως ώστε να μην χρειάζεται να πλένουμε πολλά ποτήρια.
• Το καλοκαίρι έχουμε την συνήθεια να αφήνουμε την βρύση να τρέχει ώστε να έρθει το δροσερό νερό. Είναι προτιμότερο να έχουμε μπουκάλια με παγωμένο νερό στο ψυγείο, ώστε να μην σπαταλάμε νερό.
• Όταν μαγειρεύουμε, καλό είναι να χρησιμοποιούμε ακριβώς όσο νερό χρειαζόμαστε και να αποφεύγουμε τις σπατάλες.
• Δεν τραβάμε άσκοπα το καζανάκι κατά την διάρκεια της ημέρας.
• Καλό είναι να περιορίσουμε τα αφρόλουτρα και να τα αντικαταστήσουμε με σύντομα ντους.
• Κλείνουμε την βρύση όταν σαπουνίζουμε τα χέρια μας.
• Κλείνουμε την βρύση όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας. Για περισσότερη οικονομία χρησιμοποιούμε ένα ποτήρι με νερό αντί να αφήνουμε την βρύση να τρέχει.
• Χρησιμοποιούμε το πλυντήριο ρούχων εφόσον είναι γεμάτο.
• Ποτίζουμε τον κήπο και τα φυτά μας με ποτιστήρι είτε νωρίς το πρωί είτε αργά το απόγευμα, όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη. Έτσι μειώνουμε την απώλεια νερού λόγο εξάτμισης.
• Διαμορφώνουμε τον κήπο μας με τρόπο φιλικό προς το νερό. Έτσι θα περιορίσουμε σημαντικά την ποσότητα νερού που απαιτείται για την συντήρησή του.
• Σφουγγαρίζουμε και σκουπίζουμε τους εξωτερικούς χώρους του σπιτιού μας, αντί να χρησιμοποιήσουμε το λάστιχο.
• Πλένουμε το αυτοκίνητό μας χρησιμοποιώντας κουβά αντί για λάστιχο.
Οι άνθρωποι πολλές φορές επεμβαίνουν στο υδρογραφικό σύστημα, δημιουργώντας με φράγματα τεχνητές λίμνες (για ύδρευση, για άρδευση, ή για παραγωγή ηλεκτρισμού).
Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών
Τεχνητή Λίμνη Πλαστήρα
Άλλες φορές επεμβαίνουν σε κάποιο υδρογραφικό σύστημα, με σκοπό να το εξαφανίσουν ή να το αλλάξουν, για διάφορους λόγους. (Και μετά αντιλαμβάνονται το λάθος)
Παράδειγμα η λίμνη Κάρλα, ή λίμνη Βοιβηίδα είναι λίμνη η οποία αποξηράνθηκε το 1962 για να δημιουργηθούν 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης , τα οποία αποδόθηκαν στους αγρότες της Θεσσαλίας. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα της περιοχής ήταν μεγαλύτερες από το όφελος που προσέφερε η αποξήρανσή της. Έτσι, σήμερα γίνεται προσπάθεια για αναδημιουργία της λίμνης μεταφέροντας νερό από τον Πηνειό ποταμό.
Ψαράδες στη λίμνη Κάρλα. Η αρχική λίμνη είχε μέγεθος 180- 195 χιλιάδες στρέμματα.