Ο Αμαζόνιοςέχει μικρότερο μήκος από τον Νείλο, αλλά ο όγκος του νερού που μεταφέρει στη θάλασσα είναι μεγαλύτερος από τον όγκο του νερού που μεταφέρουν ο Νείλος και ο Μισισιπής μαζί.
Περιέχει το 20% του γλυκού νερού του πλανήτη.
Ο Αμαζόνιος με τους παραποτάμους του δημιουργεί ένα πλωτό δίκτυο 80.000 χιλιομέτρων.
Στις εκβολές του σχηματίζεται ένα τεράστιο «δέλτα», το οποίο περιέχει ολόκληρο νησί, το Μαρέχο, με έκταση όση είναι η έκταση της Δανίας.
Το δάσος που αναπτύσσεται γύρω του αποτελεί τον «πνεύμονα της Γης».
Οι πεδιάδες της Αργεντινής στηρίζουν τον κτηνοτροφικό πλούτο της χώρας, αφού στα απέραντα βοσκοτόπια τρέφονται βοοειδή και αιγοπρόβατα.
Στις πεδιάδες της Βενεζουέλας παράγονται καφές, καπνά, ζαχαροκάλαμο, καλαμπόκι, μπανάνες και άλλα προϊόντα, ενώ και η κτηνοτροφία έχει προοπτικές μεγάλης ανάπτυξης.
Οι πεδιάδες διαμορφώνονται σε τρία διαφορετικά είδη.
Συγκεκριμένα στα βόρεια συναντάμε τα λιάνος (= λιβάδια) του ποταμού Ορινόκου που έχουν ψηλό γρασίδι.
Νοτιότερα συναντάμε τα σέλβας (= δάση) του Αμαζονίου και
ακόμη πιο νότια τα πάμπας (= ανοιχτός χώρος στην ινδιάνικη γλώσσα) των ποταμών Παρανά και Ουρουγουάη, οι οποίοι, αφού ενώσουν τα νερά τους, εκβάλλουν στον κόλπο «δε Λα Πλάτα». Τα πάμπας έχουν χαμηλό γρασίδι.
Κατακόρυφος διαμελισμός
Η Νότια αμερική παρουσιάζει έντονο κατακόρυφο διαμελισμό με την επιβλητική οροσειρά των Άνδεων, τη δεύτερη σε μέγεθος οροσειρά του κόσμου, που κυριαρχεί σε όλο το μήκος των δυτικών ακτών.
Κοιτώντας τις Άνδεις από μακριά διακρίνουμε στον ορίζοντα τις αιχμηρές κορυφές τους, που μοιάζουν με δόντια πριονιού και γι’ αυτό στα βουνά αυτά αποδίδεται ο χαρακτηρισμός «σιέρα». («Σιέρα» στα ισπανικά σημαίνει πριόνι.)
Σχετικά λίγα είδη ζώων και φυτών επιβιώνουν στις Άνδεις, εξαιτίας του ιδιόμορφου ανάγλυφου και του ψυχρού-ξηρού κλίματος.
Στο εσωτερικό και στις ανατολικές ακτές της Ν. Αμερικής συναντάμε τα μεγάλα σε έκταση, αλλά χαμηλά οροπέδια της Γουιάνας και του Μάτο Γκρόσο (πολιτεία της Βραζιλίας), καθώς και μεγάλες κοιλάδες και πεδιάδες.
Η καταστροφή του δάσους του Αμαζόνιου είναι φανερή…
Στο τροπικό δάσος του Αμαζόνιου ζουν και πολλά επικίνδυνα είδη. Ανάμεσα στα μεγαλύτερα αρπακτικά είναι ο μαύρος caiman, ένα είδος κροκόδειλου, ο ιαγουάρος, το κούγκαρ και το ανακόντα.
ο μαύρος caiman
ιαγουάρος
κούγκαρ
Ο Αμαζόνιος φιλοξενεί περίπου τις μισές από τις 100 φυλές που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο που δεν έχουν έρθει σε επαφή με τον δυτικό πολιτισμό.
Η έρημος Ατακάμα βρίσκεται στη βόρεια Χιλή.
Έχει ηλικία 15 εκατομμυρίων ετών και είναι 100 φορές πιο ξηρή από την Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Ενώ χαρακτηριστικά έχουν καταγραφεί περίοδοι ως και 400 ετών χωρίς βροχή. Η συνολική της επιφάνεια είναι 181.300 τετραγωνικά χιλιόμετρα (μεγαλύτερη της Ελλάδας).
Οι περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον Ισημερινό έχουν κλίμα τροπικό με ψηλές θερμοκρασίες.
Στα οροπέδια σημειώνονται πολλές βροχοπτώσεις ενώ στις δυτικές ακτές το κλίμα είναι ηπιότερο λόγω των ωκεάνιων ρευμάτων. Η βλάστηση είναι τροπική. Στις Άνδεις επικρατεί κλίμα ψυχρό με παγετώνες που δεν ευνοούν την ανάπτυξη της βλάστησης.
Σε περιοχές που είναι μακρύτερα από τον Ισημερινό το κλίμα είναι θερμό και ξηρό (υποτροπικό) και η βλάστηση θαμνώδης (σαβάνα).
Στις ακτές της Χιλής και του Περού σχηματίζεται η έρημος Ατακάμα με ελάχιστη βλάστηση ενώ όσο νοτιότερα πάμε τόσο το κλίμα γίνεται ψυχρότερο και ξηρότερο(ηπειρωτικό), εξαιτίας του μεγάλου γεωγραφικού πλάτους.
Στο νοτιότερο άκρο της Ν. Αμερικής το κλίμα γίνεται πολύ ψυχρό, αφού επηρεάζεται από τους έντονους ανέμους που πνέουν από την Ανταρκτική. Εκεί στο νότιο τμήμα της Ν. Αμερικής βρίσκεται και η χερσόνησος της Παταγονίας όπου το μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από βράχια, άγονη στέπα και κοιλότητες με υφάλμυρα νερά.
Το νοτιότερο άκρο της χερσονήσου είναι ακατοίκητο και εκεί βρίσκεται ο πορθμός του Μαγγελάνου (κλικ), η Γη του Πυρός (κλικ)και πολλά μικρά νησιά με μεγάλους πληθυσμούς γουανάκο(είδος λάμα), πιγκουίνων και άλλων πουλιών(κόνδορες), ενώ στη θάλασσα ζουν φάλαινες και θαλάσσιοι ελέφαντες.
Η ποικιλία στο ανάγλυφο και οι κλιματικές διαφορές καθορίζουν τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Ψηλά στις Άνδεις με την περιορισμένη βλάστηση λίγα ζώα μπορούν να επιβιώσουν. Στα μεγάλα παραποτάμια δάση όμως, με το μεγάλο ύψος βροχοπτώσεων, όπου η βλάστηση γιγαντώνεται, ζουν χιλιάδες φυτοφάγα και σαρκοφάγα ζώα, έντομα, ερπετά, αραχνοειδή, ψάρια και πτηνά σε πολυάριθμα είδη.
ο Ορινόκο και ο Μαγκνταλένα στα βόρεια που εκβάλλουν στην Καραϊβική θάλασσα,
ο Τόκαντινς και ο Σαν Φραντσίσκο που χύνονται στον Ατλαντικό (όπως και ο Αμαζόνιος με τους παραποτάμους του), ο Ουρουγουάης, ο Παραγουάης και ο Παρανά που ενώνονται και χύνονται στον κόλπο Ρίο ντελ Πλάτα, επίσης στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Μπορείς να σκεφτείς γιατί δεν υπάρχει κανένας ποταμός που να εκβάλλει στον Ειρηνικό Ωκεανό;
Από τα σημαντικότερα όρη της Ν. Αμερικής είναι η οροσειρά των Άνδεων. Αυτή έχει ψηλότερη κορυφή το όρος Ακονκάγκουα (6.962 μ.) και είναι δεύτερη σε ύψος μετά την οροσειρά των Ιμαλαΐων. Επίσης σπουδαία είναι τα οροπέδια της Γουιάνας και το Μάτο Γκρόσο της Βραζιλίας.
Η μόνη αξιόλογη λίμνη της Νότιας Αμερικής είναι η λίμνη Τιτικάκα (κλικ), η οποία είναι και η ψηλότερη στον κόσμο (από την επιφάνεια της θάλασσας). Μάλιστα κοντά σε αυτήν τη λίμνη αναπτύχθηκε και ο σπουδαίος πολιτισμός των Ίνκας.
Η Τιτικάκα είναι μία από τις ομορφότερες και πιο μυστηριώδεις λίμνες της Νότιας Αμερικής. Ένα μέρος όπου το παρελθόν και το παρόν συνυπάρχουν. Οι άνθρωποι που ζουν γύρω από τη λίμνη διατηρούν τον πολιτισμό και τις παραδόσεις τους, που προέρχονται από την αυτοκρατορία των Ίνκας, με κύρια ασχολία την αλιεία και την χειροτεχνία.
Η Τιτικάκα είναι αξιοσημείωτη για τα Ούρος, μια ομάδα περίπου 44 τεχνητών νησιών και για τους ανθρώπους που ζουν πάνω σε αυτά. Τα Ούρος είναι κατασκευασμένα από Totora, ένα είδος καλαμιού που υπάρχει σε αφθονία στη λίμνη.
Οι άνθρωποι της φυλής Ούρος προϋπήρχαν των Ίνκας. Είναι ο παλιότερος επιζών πολιτισμός των Άνδεων, μια φυλή που έχει επιζήσει περισσότερο από 4.000 χρόνια. Ο θρύλος λέει ότι υπήρχαν πριν από τον ήλιο, τότε που στη γη υπήρχε σκοτάδι και κρύο.
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου
Η ζούγκλα του Αμαζονίου, όπως είναι επίσης γνωστό το τροπικό δάσοςτου Αμαζονίου, είναι ένα υγρό δάσος πλατύφυλλων, που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης του Αμαζονίου, στη Νότια Αμερική. Αυτή η λεκάνη περιλαμβάνει επτά εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, εκ των οποίων τα 5,5 εκατομμύρια καλύπτονται από το τροπικό δάσος.
Η περιοχή περιλαμβάνει εδάφη που βρίσκονται σε εννέα χώρες. Το μεγαλύτερο μέρος του δάσους βρίσκεται μέσα στη Βραζιλία, περίπου το 60% του δάσους, ακολουθεί το Περού με ποσοστό 13% και στη συνέχεια η Κολομβία, η Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ, η Βολιβία, η Γουιάνα, το Σουρινάμ και η Γαλλική Γουιάνα.
Το δάσος του Αμαζονίου αντιπροσωπεύει πάνω από το μισό των δασικών εκτάσεων του πλανήτη. Αποτελεί το μεγαλύτεροκαι το πλουσιότεροσε είδη , από όλα τα τροπικά δάση.
Το όνομα Αμαζόνιοςτο έδωσε ο Ισπανός κατακτητήςFrancisco de Orellana, ο οποίος διέπλευσε τον ποταμό την περίοδο 1541-1542. Στην πορεία του συνάντησε φυλές γυναικών, που πολεμούσαν κι έτσι έδωσε στον ποταμό το όνομα αυτό.
Ένα στα δέκα από γνωστά είδη ζει στο δάσος αυτό. Η περιοχή φιλοξενεί 2,5 εκατομμύρια είδηεντόμων, δεκάδες χιλιάδες φυτάκαι περίπου 2.000 είδη πουλιών και θηλαστικών. Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον 40.000 χιλιάδες είδη φυτών, 3.000 ψάρια, 1.294 πουλιά, 427 θηλαστικά, 428 αμφίβια και 378 ερπετά έχουν ταξινομηθεί επιστημονικά στην περιοχή. Ένα στα πέντε, από όλα τα πουλιά του κόσμουζει στο δάσος του Αμαζονίου. Εκτιμάται ότι σε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από 1.000 είδη δέντρων και χιλιάδες άλλα είδη φυτών.
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου αποτελεί ένα ζωτικό πνεύμονα για το πνιγηρό περιβάλλοντου πλανήτη. Το 20% του οξυγόνου του πλανήτη παράγεται από αυτό.
Η αποψίλωση των δασώνείναι ο μεγάλος κίνδυνοςγια το δάσος του Αμαζονίου. Ανάμεσα στο 1991 και το 2000 μεγάλες εκτάσεις του δάσους χάθηκαν και μετατράπηκαν σε βοσκοτόπια και γεωργικές εκτάσεις. Καταστράφηκετόσο μεγάλο μέρος του δάσους, ώστε να είναι ορατές με γυμνό μάτι από το διάστημα οι αποψιλωμένες περιοχές.
Η Βραζιλία προικίστηκε με το ένα τρίτο των τροπικών δασώντου πλανήτη. Είναι όμως και o μεγαλύτερος καταστροφέας τους.
Περισσότερο από το 20% του δάσους έχει καταστραφεί για πάντα.Μια μελέτη, που έγινε το 2009 έδειξε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 4 °C, έως το 2100, θα σκοτώσει το 85% του δάσους, ενώ μια αύξηση κατά 3 °C, θα σκοτώσει το 75% του δάσους.
Αν δεν δώσουμε σημασία στο γεγονός αυτό και συντελεστεί η καταστροφή, τότε θα αλλάξει το κλίμα ολόκληρης της Γης, αφού ένα σημαντικό ποσό οξυγόνου παράγεται εδώ με τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης. Θα διαταραχθεί η τροφική αλυσίδα, αφού θα χαθούν πολλά είδη ζώων και φυτών. Επίσης θα χαθούν άπειρες φυσικές ουσίες χρήσιμες στη φαρμακοβιομηχανία και στη χημική βιομηχανία.
Η Νότια Αμερική βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό ημισφαίριο , εκτός από το Βόρειο τμήμα της που ανήκει στο Βόρειο ημισφαίριο.
Το Βόρειο και κεντρικό τμήμα της βρίσκεται στην Τροπική Ζώνη , ενώ το Νότιο τμήμα της στην Εύκρατη.
Ανατολικά βρέχεται από τον Ατλαντικό και δυτικά από τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Οριζόντιος διαμελισμός
Η Νότια Αμερική , σε αντίθεση με τη Βόρεια , δεν έχει έντονο οριζόντιο διαμελισμό, εκτός από τις ακτές του Ειρηνικού στο νότιο τμήμα της, όπου συναντάμε τα φιόρδ της Χιλής.
Έκταση: 17.760.000 τετρ. χμ.
Πληθυσμός: 423.000.000 κάτοικοι (2004)
Θέση: Βρίσκεται (περίπου) μεταξύ 13° 35' Β (Βόρειο πλάτος) και 55” 13' Ν (Νότιο πλάτος) και 82° 30’ Δ (Δυτικό μήκος) και 34°16 Δ (Δυτικό μήκος). (Περιλαμβάνονται και τα νησιά)