Ακτογραφικά στοιχεία είναι οι χερσόνησοι, οι κόλποι, τα ακρωτήρια, οι πορθμοί, οι ισθμοί, οι διώρυγες, τα νησιά και γενικά οι διάφορες μορφές που μπορεί να έχουν οι ακτές ενός τόπου.

  Με τον όρο οριζόντιο διαμελισμό εννοούμε την καταγραφή του συνόλου των ακτογραφικών στοιχείων μιας περιοχής, δηλαδή, τη μορφολογία των ακτών και τις διαφορές που έχουν ως προς το μήκος και το σχήμα.

Κόλπος: τμήμα της θάλασσας που εισχωρεί μέσα στην ξηρά

Χερσόνησος: τμήμα ξηράς που εισχωρεί μέσα στη θάλασσα και η θάλασσα το βρέχει από τρεις πλευρές

Ακρωτήριο: άκρη ξηράς που εισχωρεί βαθιά μέσα στη θάλασσα

Ακτογραμμή: νοητή γραμμή με σχήμα ακανόνιστο, που αποτελεί το σύνορο μεταξύ ξηράς και θάλασσας

25. Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης

Η Ευρώπη βρέχεται

βόρεια από το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό,

δυτικά από τον Ατλαντικό Ωκεανό,

νότια από τη Μεσόγειο Θάλασσα και

νοτιοανατολικά από τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινο Πόντο).

Η Ευρώπη εξαιτίας του ακανόνιστου σχήματος της, έχει μεγάλη ακτογραμμή  και έντονο οριζόντιο διαμελισμό ,  τον εντονότερο από όλες τις άλλες ηπείρους. Οι κόλποι, οι χερσόνησοι, τα ακρωτήρια και τα νησιά προσδίδουν στην Ευρώπη ξεχωριστή ομορφιά.

Λόγω του έντονου οριζόντιου διαμελισμού της Ευρώπης, σχεδόν το 30% του εδάφους της αποτελείται από χερσονήσους, το 7% του εδάφους της αποτελείται από νησιά, ενώ η ακτογραμμή της έχει το τεράστιο μήκος των 80.000 χιλιομέτρων περίπου.

Τα ευρωπαϊκά κράτη είναι 46

Από θάλασσα βρέχονται τα 32 και 14 μόνο δεν βρέχονται από θάλασσα: Λευκορωσία,Μολδαβία, ΠΓΔΜ, Σερβία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία, Αυστρία, Λιχνεστάιν, Αγ. Μαρίνος, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Ανδόρα, Βατικανό

Έτσι, δεν είναι περίεργο που οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί λαοί έχουν σπουδαία ναυτική παράδοση ενώ πολλοί ήταν οι σπουδαίοι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι την εποχή των μεγάλων εξερευνήσεων (15ος-16ος αιώνας). Στη στενή σχέση των Ευρωπαίων με τη θάλασσα και στα ταξίδια τους στον κόσμο οφείλεται η διάδοση πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών στον πλανήτη.

ΟΙ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Στη Βαλκανική χερσόνησο οι γεωλογικές διεργασίες (σεισμοί, ηφαίστεια), που συνέβησαν πριν από εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια, δημιούργησαν όχι μόνο έντονο οριζόντιο διαμελισμό, αλλά και πολύ μεγάλο αριθμό νησιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η Ελλάδα και η Κροατία.

Νορβηγία

Σουηδία

Φινλανδία

Φινλανδία

Σκανδιναβία

ΦΙΟΡΔ

Η λέξη φιόρδ είναι νορβηγική. Αναφέρεται σε θαλάσσιους κόλπους, στενούς, βαθείς και επιμήκεις συνήθως με απότομες και βραχώδεις ακτές. 

Η Βόρεια Σκανδιναβία σκεπάζεται από πάγους , οι οποίοι στο πέρασμα των χιλιάδων ετών έχουν διαβρώσει τις ακτές της και έχουν δημιουργήσει πολύπλοκους δαντελωτούς κόλπους , τα φιόρδ. Τα πιο χαρακτηριστικά φιόρδ είναι αυτά της Νορβηγίας.

Τα φιόρδ σχηματίστηκαν πριν χιλιάδες χρόνια  από τη διάβρωση του εδάφους κατά την υποχώρηση των μεγάλων παγετώνων.

Η θάλασσα που κατέκλυσε τις βαθιές αυτές εσοχές, σε πολλά σημεία εισχωρεί ακόμη και 200 χιλιόμετρα στην ξηρά ενώ το βάθος των νερών φθάνει και τα 1.000 μέτρα. Οι απόκρημνες ακτές τους μπορούν να φτάσουν σε ύψος και τα 1000 μ.

Φιόρδ υπάρχουν στη Νορβηγία, στη Γροιλανδία, στη Χιλή, στη Σκωτία, στη Ν. Ζηλανδία, στη Γη του Πυρός (περιοχές με μεγάλο γεωγραφικό πλάτος).

Οι μεγαλύτεροι κόλποι της Ευρώπης:

-  Βοθνικός ( Σουηδία - Φινλανδία)

-  Φινλανδικός ( Φινλανδία - Εσθονία)

-  Βισκαϊκός ( Γαλλία - Ισπανία)

-  Βενετικός ( Ιταλία - Σλοβενία - Κροατία)

Στους κόλπους της Ευρώπης έχουν δημιουργηθεί μεγάλα λιμάνια. Διακινούν προϊόντα, αναπτύσσουν συνεργασίες μεταξύ των ανθρώπων, προσελκύουν πλοία και τουρισμό κλπ.

Τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης είναι:

το Ρότερνταμ της Ολλανδίας(1ο στην Ευρώπη) ,

το Αμβούργο της Γερμανίας(2ο),

η Μασσαλία της Γαλλίας,

η Αμβέρσα του Βελγίου,

το Λίβερπουλ στη Μ. Βρετανία αλλά και

ο Πειραιάς στην Ελλάδα είναι σημαντικό λιμάνι της Μεσογείου.

Οι μεγαλύτεροι κόλποι και
ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Τα 8 μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης , κατά σειρά μεγέθους είναι:

- η Μεγάλη Βρετανία

- η Ισλανδία

- η Ιρλανδία

- η Σικελία

- η Σαρδηνία

- η Κύπρος

- η Κορσική

- η Κρήτη

ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Παρουσιάσεις

Quiz: Εντόπισε τα μεγαλύτερα νησιά της Ευρώπης

Quiz: Εντόπισε τις μεγαλύτερες χερσονήσους  της Ευρώπης

Quiz: Εντόπισε τις σπουδαιότερες θάλασσες  της Ευρώπης

QUIZ

Γεωγραφικό γλωσσάριο

Ακτογραμμή: η γραμμή που σχηματίζουν οι ακτές μιας περιοχής

Φιόρδ: πολύπλοκοι δαντελωτοί μικροί κόλποι της Βόρειας Ευρώπης, που σχηματίστηκαν από τη διάβρωση των ακτών

ΕΝΟΤΗΤΑ Α : Η γη ως ουράνιο σώμα

ΕΝΟΤΗΤΑ B΄: Το φυσικό περιβάλλον

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ : Η Γη ως χώρος ζωής του ανθρώπου

ΕΝΟΤΗΤΑ Δ : Οι ήπειροι

Τετράδιο Εργασιών

1. Με τη βοήθεια του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης γράψε τα κράτη που ανήκουν σε καθεμία από τις μεγάλες χερσονήσους που έμαθες.
Βαλκανική Χερσόνησος: Ελλάδα, Βουλγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σλοβενία, Ρουμανία και Ευρωπαϊκή Τουρκία
Ιταλική Χερσόνησος: Ιταλία, Βατικανό και Άγιος Μαρίνος
Ιβηρική Χερσόνησος: Ισπανία και Πορτογαλία
Σκανδιναβική Χερσόνησος: Σουηδία, Νορβηγία και Φινλανδία

2. Αντιστοίχισε τα ακτογραφικά στοιχεία με τα κράτη, στα οποία ανήκουν.
Νησιά Βαλεαρίδες  - Ισπανία
Φιόρδ  - Νορβηγία
Κορσική  - Γαλλία
Βισκαϊκός κόλπος  - Ισπανία
Σαρδηνία  - Ιταλία
Χερσόνησος της Κριμαίας- Ρωσία
Κόλπος της Γένοβας  - Ιταλία

3. Ακολουθώντας την ακτογραμμή της Ευρώπης γράψε από ποια κράτη θα περάσεις.
Αν ξεκινήσουμε από τα βόρεια, θα συναντήσουμε τα εξής Ευρωπαϊκά κράτη: Ρωσία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Γαλλία, Μονακό, Μ. Βρετανία, Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Μάλτα, Σλοβενία, Κροατία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Ελλάδα, Κύπρος, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία, Γεωργία.