Με αριστερό κλικ σε κάποιο σημείο του χάρτη, εμφανίζεται το ύψος ή το βάθος (αρνητικός αριθμός) από την επιφάνεια της θάλασσας.
Μια βουτιά στον ωκεανό
Περνώντας το ποντίκι επάνω στην εικόνα με το υποθαλάσσιο ανάλυφο, εμφανίζονται πρόσθετες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του βυθού. Κάνοντας κλικ, μεταφέρεστε σε εξωτερικούς δικτυακούς τόπους.
Ανάγλυφο της Γης: η μορφή της Γης με τις οροσειρές, τις πεδιάδες, τους ποταμούς, τις ακτές, τα νησιά κ.λπ.
Γεωμορφολογικά στοιχεία:τα στοιχεία εκείνα που χαρακτηρίζουν τις μορφές του ανάγλυφου της Γης
Ενδογενείς δυνάμεις:οι δυνάμεις που δρουν στο εσωτερικό της Γης
Εξωγενείς δυνάμεις: οι δυνάμεις που δρουν στην επιφάνεια της Γης
Κατακόρυφος διαμελισμός: η μορφολογία μιας περιοχής και συγκεκριμένα οι διαφορές που παρατηρούνται ως προς το υψόμετρο (οροσειρές, οροπέδια, πεδιάδες, κοιλάδες κ.λπ.)
Οριζόντιος διαμελισμός:η μορφολογία των ακτών και συγκεκριμένα οι διαφορές τους ως προς το μήκος και το σχήμα (κόλποι, ακρωτήρια, χερσόνησοι, νησιά κ.λπ.)
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;
Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» για τη λανθασμένη στο
α) Οι σεισμοί και τα ηφαίστεια αποτελούν τις ενδογενείς δυνάμεις που αλλάζουν το ανάγλυφο της Γης Σ
β) Στον οριζόντιο διαμελισμό περιλαμβάνονται οι λίμνες και τα ποτάμια Λ
γ) Οι πεδιάδες και οι κοιλάδες ανήκουν στον κατακόρυφο διαμελισμό Σ
δ) Ο βυθός της θάλασσας είναι επίπεδος Λ
ε) Ο κατακόρυφος και o οριζόντιος διαμελισμός αποτελούν το ηπειρωτικό ανάγλυφο της Γης Σ
στ) Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο περιλαμβάνει οροσειρές και βαθιές τάφρους Σ
2. Γράψε ένα μικρό άρθρο για τα αποτελέσματα που γνωρίζεις ότι επιφέρει ο σεισμός ή η έκρηξη ενός ηφαιστείου.
Σεισμός
Ο σεισμός είναι μία από τις ενδογενείς δυνάμεις που μπορεί να αλλάξει το ανάγλυ- φο του εδάφους. Τα αποτελέσματα ενός σεισμού μεγάλης έντασης είναι:
• Αλλαγές στο ανάγλυφο του εδάφους
• Υλικές καταστροφές (ρωγμές σε κτίρια και σε ακραίες περιπτώσεις, ολική κατεδάφιση)
• Καταστροφές στο οδόστρωμα
• Ρωγμές στο έδαφος ή ανύψωση τμημάτων του
• Εγκλωβισμοί ανθρώπων σε συντρίμμια ή αυτοκίνητα
• Τραυματισμοί ή θάνατος ανθρώπων
• Δημιουργία τεράστιων κυμάτων σε παραλιακές περιοχές
Έκρηξη ηφαιστείου
Οι ηφαιστειακές εκρήξεις προκαλούν αρκετά προβλήματα. Συγκεκριμένα:
• Καταστροφή πόλεων και οικισμών από την λάβα
• Καταστροφή καλλιεργούμενων εκτάσεων από την λάβα
• θάνατος ανθρώπων είτε από την λάβα, είτε από τις αναθυμιάσεις ή τα πετρώματα που εκτοξεύονται από τον κρατήρα.
• Δημιουργία τεράστιων κυμάτων από τις σεισμικές δονήσεις, που δημιουργούν προβλήματα σε παραθαλάσσιες περιοχές.
Από την άλλη μεριά όμως,
• Τα ηφαίστεια είναι δυνατή πηγή τουρισμού, όπως για παράδειγμα το ηφαίστειο της Σαντορίνης το οποίο δέχεται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.
• Η ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας.
3. Συμπλήρωσε το παρακάτω κείμενο με τις λέξεις που λείπουν:
«Στοιχεία του κατακόρυφου διαμελισμού είναι και οι λίμνες και τα ποτάμια. Ο οριζόντιος διαμελισμός περιλαμβάνει νησιά, κόλπους, ακρωτήρια. Ο οριζόντιος διαμελισμός και ο κατακόρυφος διαμελισμός αποτελούν το ηπειρωτικό ανάγλυφο της Γης. Στο υποθαλάσσιο ανάγλυφο ανήκουν οι υποθαλάσσιες οροσειρές, βαθιές τάφροι, τεράστιες υποθαλάσσιες λεκάνες και απότομα βυθίσματα. Ο αέρας, το νερό και οι μεταβολές της θερμοκρασίας αποτελούν εξωγενείς δυνάμεις».
Η εξέλιξη της μορφής της γης: 250.000.000 χρόνια στο μέλλον.
Πώς σχηματίστηκε το όρος Έβερεστ , το ψηλότερο της γης.
Πώς σχηματίστηκε η τάφρος των Μαριανών , το βαθύτερο σημείο στη θάλασσα.
Η Γη «γεννήθηκε» πριν από περίπου 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια. Από τότε η επιφάνειά της διαρκώς μεταβάλλεται.
Αιτίες της μεταβολής είναι οι εξής:
α) δυνάμεις που προέρχονται από το εσωτερικό της (ενδογενείς δυνάμεις) και εκδηλώνονται ως σεισμοίκαι ηφαίστεια,
β) δυνάμεις που δρουν στην επιφάνειά της (εξωγενείς δυνάμεις) και οφείλονται στον άνεμο, στο νερό, στη διαφορά θερμοκρασίαςκαι στις ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Η σημερινή μορφή της Γης, αποτέλεσμα της δράσης αυτών των δυνάμεων, παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων, δηλαδή: οροσειρών, πεδιάδων, λιμνών, ποταμών, νησιών, χερσονήσων, θαλάσσιων λεκανών, τάφρων κ.λπ. Τα γεωμορφολογικά αυτά στοιχεία διαμορφώνουν το σημερινό ανάγλυφο της Γης, που διακρίνεται σε ηπειρωτικόκαι υποθαλάσσιο.
Το ηπειρωτικό ανάγλυφο
Το ηπειρωτικό ανάγλυφο είναι το ανάγλυφο της στεριάς. Απαρτίζεται από μια μεγάλη ποικιλία γεωμορφολογικών στοιχείων, τα οποία χωρίζουμε σε δύο μεγάλες ομάδες:
τον οριζόντιοκαι τον κατακόρυφο διαμελισμό.
Οριζόντιος διαμελισμός
Οριζόντιος διαμελισμός είναι η μορφολογία των ακτώνκαι οι διαφορές που παρατηρούμε ως προς το μήκος και το σχήμα τους.
Στον οριζόντιο διαμελισμό μελετούμε τη διείσδυση της στεριάς στη θάλασσα. Διακρίνουμε ωκεανούς, θάλασσες και πελάγη, κόλπους και όρμους, χερσονήσους και ακρωτήρια, πορθμούς και διώρυγες, ισθμούς, νησιά και νησιωτικά συμπλέγματα κ.ά.
Κατακόρυφος διαμελισμός
Κατακόρυφος διαμελισμός είναι η μορφολογίαμιας περιοχής και οι διαφορέςπου παρατηρούμε ως προς το υψόμετρο.
Στον κατακόρυφο διαμελισμό μελετούμε τη διείσδυση της στεριάς στην ατμόσφαιρα. Διακρίνουμε όρη και οροσειρές, οροπέδια, χαράδρες και φαράγγια, κοιλάδες, ποταμούς, λίμνες και πεδιάδες, ερήμους κ.ά.
Ανάγλυφο και άνθρωπος
Το ανάγλυφομιας περιοχής διαμορφώνει τις καιρικές συνθήκεςπου επικρατούν και αυτές με τη σειρά τους επηρεάζουν τις δραστηριότητες των ανθρώπων.
Διευκολύνει ή εμποδίζει τις καλλιέργειες, το χτίσιμο πόλεων και χωριών, την επικοινωνία (κατασκευή δρόμων, σιδηροδρόμων), τις μεταφορές κ.ο.κ.
Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο
Το υποθαλάσσιο ανάγλυφο είναι το ανάγλυφο του βυθού.
Ο άνθρωπος με τη βοήθεια των δορυφόρων χαρτογράφησε το βυθό όλων των θαλασσών. Το θέαμα είναι μαγευτικό!
Ο βυθός δεν είναι ομοιόμορφος.
Έχει βουνά και λόφους, πεδιάδες και βαθιά φαράγγια, περίπου όπως και η στεριά.
Αποτελείται από υποθαλάσσιες οροσειρές, απότομα βυθίσματα, τεράστιες λεκάνες αλλά και βαθιές υποθαλάσσιες χαράδρες, τις τάφρους. Υπάρχουν επίσης και υποθαλάσσια ηφαίστεια.
Όλα αυτά δημιουργούνται είτε από διεργασίες που γίνονται στο εσωτερικό της Γης είτε από τα ιζήματα, δηλαδή από υλικά που προέρχονται από την ξηρά και καταλήγουν στη θάλασσα με τις βροχές και τα ποτάμια.
Στοιχεία του υποθαλάσσιου ανάγλυφου
Η υποθαλάσσια προέκταση της στεριάς λέγεται υφαλοκρηπίδα. Εκτείνεται με μικρή κλίση περίπου μέχρι το βάθος των 150-200 μ. και έχει οικονομική σημασία, επειδή σχετίζεται με δραστηριότητες του ανθρώπου (αλιεία, άντληση πετρελαίου κ.ά.).
Μετά την υφαλοκρηπίδα αρχίζει η ηπειρωτική κατωφέρεια. Είναι απότομη, με μεγάλες κλίσεις, και φτάνει σε μεγάλα βάθη (συνήθως μεγαλύτερα των 1.000 μ.).
Στη συνέχεια, σε βάθη μεγαλύτερα των 4.000 μ., βρίσκεται ο επίπεδος ωκεάνιος πυθμένας, η αβυσσική πεδιάδα.
Το ομαλό ανάγλυφο αυτών των πεδιάδων διακόπτεται από ανυψώσεις που θυμίζουν οροσειρές. Τις συναντούμε στο μέσο των ωκεανών και ονομάζονται μεσοωκεάνιες ράχες.
μεσοωκεάνιες ράχες
Στη ζώνη των μεσοωκεάνιων ραχών υπάρχουν τα υποθαλάσσια όρη. Αυτά τα βουνά είναι συνήθως ηφαιστειακής προέλευσης και το ύψος τους ξεπερνά τα 1.000 μ.
Πολλά νησιά, όπως η Χαβάη ή τα Γκαλαπάγκος, δεν είναι τίποτε άλλο από κορυφές τέτοιων υποθαλάσσιων βουνών που προβάλλουν έξω από τα νερά.
Η Χαβάη αποτελεί ηφαιστειογενές νησιωτικό σύμπλεγμα, το οποίο συνεχίζει να αυξάνει σε έκταση λόγω της συνεχιζόμενης ροής λάβας, ειδικότερα από το ηφαίστειο Κιλαουέα.
Στον πυθμένα υπάρχουν και βυθίσματα με σχετικά απότομες πλευρές, οι τάφροι. Τα βάθη στα οποία αντιστοιχούν είναι 6.000-11.000 μ.
Η τάφρος των Μαριανών
Η τάφρος των Μαριανών, το βαθύτερο γνωστό μέρος των ωκεανών, βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, ανατολικά των Μαριανών νήσων. Έχει μήκος περίπου 2.550 χιλιόμετρα, πλάτος περίπου 69 χιλιόμετρα και μέγιστο βάθος 10.971 μέτρα.
Δείτε την εικόνα που ακολουθεί ώστε να αντιληφθείτε καλύτερα το τεράστιο βάθος της τάφρου:
Το 2019 καταδύθηκε ένας Τεξανός επιχειρηματίας και εξερευνητής, φτάνοντας σε 10.927 μέτρα, σπάζοντας το προηγούμενο ρεκόρ. Ανάμεσα στα δείγματα πετρωμάτων που συνέλεξε και τα νέα θαλάσσια είδη που ανακάλυψε, βρήκε και ανθρώπινα σκουπίδια: μια πλαστική σακούλα και περιτυλίγματα γλυκισμάτων. Δείτε κι εσείς με τα δικά του μάτια!
Το βάθος των ωκεανών, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι περισσότερο ανεξερεύνητο από ότι η επιφάνεια του Άρη.
Η Τάφρος των Μαριανών είναι μια πρόκληση για τους εξερευνητές εξαιτίας του απέραντου βάθους της. Την τάφρο έχουν επισκεφθεί πολύ λίγοι εξρευνητές. Η πρώτη εξρεύνηση στην άβυσο Challenger, όπως λέγεται το βαθύτερο σημείο της τάφρου, έγινε το 1960. Πολύ αργότερα έγινε η επόμενη αποστολή με την κατάδυση του Καναδού σκηνοθέτη Τζέιμς Κάμερον σε βάθος 10.808 μέτρων. Ο Κάμερον περιέγραψε τις εικόνες που αντίκρυσε ως “απόκοσμες “και “εξωγήινες.”
QUIZ
QUIZ
QUIZ
