Επαναστατικό κίνημα στην Κρήτη Ολοκαύτωμα στο Αρκάδι
1878
1896
Εξεγέρσεις σε Μακεδονία και Κρήτη
Φανταστική απεικόνιση με τον Όθωνα και την Αμαλία να κατευθύνουν τις επαναστατικές ενέργειες των Ελλήνων
Το επαναστατικό κίνημα του 1854
Η επανάσταση του 1854 εκδηλώθηκε σε δύο σκέλη. Το πρώτο, στη νότια Μακεδονία όπου οι Ολύμπιοι οπλαρχηγοί (με τη συμβολή πολεμιστών που έσπευσαν από την ελεύθερη Ελλάδα) κατέλαβαν τα Τέμπη και μερικά σημεία της Πιερίας.
Παράλληλα, ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Ζιάκας κατέλαβε τη δυτική Πίνδο και από εκεί εξαπέλυε επιδρομές στην περιοχή των Γρεβενών. Κάτω όμως από την πίεση του πολυάριθμου τουρκικού στρατού και του δυσμενούς διπλωματικού σκηνικού συμφωνήθηκε ανακωχή με μεσολάβηση των προξένων Βρεταννίας και Γαλλίας και οι εχθροπραξίες διακόπηκαν τον Ιούνιο του 1854, οπότε οι οπλαρχηγοί επέστρεψαν στο Ελληνικό βασίλειο.
Το δεύτερο σκέλος της επανάστασης εκδηλώθηκε στη Χαλκιδική. ΟΤσάμης Καρατάσος είχε αποβιβαστεί στη Σιθωνία τον Απρίλιο του 1854. Παρά τον ενθουσιασμό των Χαλκιδιωτών, οι Αγιορείτες μοναχοί δεν υποστήριξαν το κίνημα. Τελικά, κάτω από τις διπλωματικές αλλά και τις στρατιωτικές πιέσεις (αποβίβαση αγγλογαλλικών δυνάμεων στον Πειραιά) και οι τελευταίοι επαναστάτες επανήλθαν στη νότια Ελλάδα με γαλλικό ατμόπλοιο αποφεύγοντας έτσι τον κίνδυνο της εισβολής τον Τούρκων στο Άγιον ‘Ορος και της καταστροφής του.
Η μονή Αρκαδίου σήμερα
Το ολοκαύτωμα στη μονή Αρκαδίου. Ελαιογραφία του ιταλού ζωγράφου Γκαττέρι
Βρυζάκης Θεόδωρος-Η μονή του Αρκαδίου
Η πολιορκία της Μονής Αρκαδίου
Γενική Συνέλευσις των Κρητών (1866)
Σημαία που χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία του Αρκαδίου, με τα αρχικά: Κ (Κρήτη), Ε (Ένωσις), Ε (Ελευθερία), Θ (Θάνατος).
Ο Κωστής Γιαμπουδάκης
Εμμανουήλ Σκουλάς
1854: Επανάσταση στη Μακεδονία
●Στο επαναστατικό κίνημα συμμετέχουνντόπιοικαιεθελοντέςαπό την ελεύθερη Ελλάδα.
●Τη στρατολόγηση και την αποστολή εθελοντών αναλαμβάνουν μυστικέςεταιρείεςαπό την ελεύθερη Ελλάδα (όπως η «Αδελφότης» και η «Εθνική Άμυνα»),
●Επίσημα το ελληνικό κράτος κρατάει ουδέτερη στάση.
●Μαζί με τους ντόπιους Μακεδόνες πολεμούν και παλιοί αγωνιστές όπως ο Τσάμης Καρατάσοςκαι ο Θεόδωρος Ζιάκας.
●Αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Μακεδονία, έπειτα από μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων και κάτω από την πίεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Κωνσταντίνος Ισχόμαχος
Ο αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Ισχόμαχος (; -1888) ήταν Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός του 19ου αιώνα, βουλευτής Λαρίσης. Ως λοχαγός ίδρυσε την εταιρεία «Αδελφότης». Στην επανάσταση της Θεσσαλίας το 1878 ο Ισχόμαχος πήρε μέρος με δικό του στρατιωτικό σώμα . Αργότερα ασχολήθηκε με την πολιτική και εκλέχθηκε βουλευτής Λαρίσης.
Ο Δημήτριος ή Τσάμης Καρατάσος (1798-1861), ήταν Αγωνιστής - οπλαρχηγός στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, που έδρασε στην περιοχή της Νάουσας κα αργότερα υπασπιστής του Όθωνα .
Συμμετείχε ενεργά ως «αρχιστράτηγος της Μακεδονίας» στο απελευθερωτικό κίνημα της Χαλκιδικής τον Απρίλιο του 1854.
Ο Θεόδωρος Ζιάκας (Μαυρονόρος Γρεβενών 1798 - Αταλάντη 1882) ήταν οπλαρχηγός από παλιά οικογένεια κλεφτών και αρματολών, που πολέμησε στην Ελληνική επανάσταση του 1821 και στις επαναστάσεις της Μακεδονίας του 1854 και του 1878.
1866: Κρητική Επανάσταση - Tο ολοκαύτωμα στο Αρκάδι
Η Κρήτη επαναστατείζητώντας τηνένωση με την Ελλάδα. Κορυφαία στιγμή το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου.
●Στη μονή του Αρκαδίου(κοντά στο Ρέθυμνο) κλείνονται Επαναστάτες, που αντιμετωπίζουν τα τουρκικά στρατεύματα , και γυναικόπαιδα .
●Οι πολιορκημένοι, για να μην αιχμαλωτιστούν από τους Τούρκους, ανατινάζονται.
●Το ολοκαύτωμα προκαλεί μεγάλη συγκίνηση στη Δυτική Ευρώπη.
●Το ελληνικό κράτος αναγκάζεται, μετά από σύσκεψη των Μεγάλων Δυνάμεων , να μην υποστηρίζει επαναστατικά κινήματα στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
●Η Ελλάδα πληρώνει αποζημίωσηστους Οθωμανούς.
Γεννημένος στο Αδελε του Ρεθύμνου ο Κωστής Γιαμπουδάκης ήταν ένας απλός χωρικός, μα με μεγάλη καρδιά και αγάπη για την ελευθερία. Όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1866, πήγε την οικογένεια του στο Μέρωνα Αμαρίου, για περισσότερη ασφάλεια, και αυτός έφυγε για το Αρκάδι.
Αποχαιρετώντας τους, είπε:
"Εχετε γεια για πάντα. Θα πάω στο Αρκάδι και θα πολεμήσω μέχρι θανάτου. Δεν θα παραδοθώ ποτέ στούς Τούρκους."
και έφυγε για το Αρκάδι όπου τον περίμενε η δόξα και η αθανασία.
Εμμανουήλ Σκουλάς
Ο Εμμανουήλ Σκουλάς (1843 - 1866) ήταν Έλληνας αγωνιστής των εξεγέρσεων στην Κρήτη τον 19ο αιώνα.Ήταν δάσκαλος στα Ανώγεια πριν την επανάσταση του 1866 , διακρινόταν για την ευφράδεια του λόγου του και τον φλογερό του πατριωτισμό.
Πολλοί πιστεύουν ότι αυτός ήταν ο πυρπολητής της Μονής Αρκαδίου και όχι Κωστής Γιαμπουδάκης
Τ' Αρκάδι
Σπάσαν οι Τούρκοι του μοναστηριού την πύλη
και μανιασμένοι ορμούνε στην αυλή,
σαν να 'χει ο Χάρος έν' ασκέρι ξαποστείλει
που με σφαγή κάθε ζωή απειλεί.
Βαρύς κρέμεται πάνωθ' ο ουρανός
και τα θολά του δάκρυα ρέουν στη γη ποτάμι,
θωρώντας να χυμά ο Αγαρηνός
ενάντια στην ιερή μονή που 'χει αποκάμει.
Μα ενώ τα πάντα έχει τυλίξει η απελπισία,
ξάφνου μέσ' απ' τη μπαρουταποθήκη
τρανό ένα μήνυμα τινάζει η αθανασία
με κάποια φλόγα της ουρανομήκη,
που θα μηνάει στους σκλάβους όλους εδώ κάτου
πως μοναχά με πυρκαγιά τρανή
τα φράγματα μπορούν να σπάσουν του θανάτου
κι από τη γη να λάμψουν οι ουρανοί.
Στ' Αρκάδι
Της πυρκαγιάς σου η λάμψη, Αρκάδι,
-τρανό πανώριο σύμβολό σου-
θα λέει στο σκλάβο πάντα: Ορθώσου,
με φλόγες φεύγει το σκοτάδι.
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ για την κρητική επανάσταση του 1866 και την ηρωική θυσία στο μοναστήρι του Αρκαδιού στο Ρέθυμνο. Ντοκιμαντέρ βασισμένο στην αφήγηση της Ελένης Λουκάκης ή Σφακιαναντώναινας, από την Αμνάτο Ρεθύμνου, που επέζησε της εκρήξεως στην μπαρουταποθήκη του Αρκαδίου μεταφέροντας στις επόμενες γενιές τις εναγώνιες στιγμές της ηρωικής αυτοθυσίας.
Το Αρκάδι των αγγέλων (Ντοκιμαντέρ για την κρητική επανάσταση του 1866)
Οι περιοχές που θα έπαιρνε η Βουλγαρία , με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
Τα Βαλκάνια μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου , Ιούλιος 1878
Το συνέδριο του Βερολίνου. Πίνακας του Άντον φον Βέρνερ
Η ελληνική αντιπροσωπεία στο Συνέδριο του Βερολίνου
Έλληνες επαναστάτες της Μακεδονίας το 1878, μεταξύ αυτών ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος, ο πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης Ε. Κοροβάγγος, ο Κ. Φαρμάκης, ο Ν. Αξελός και ο Χαραλ. Λελούδας.
Ο λοχαγός Κοσμάς Δουμπιώτης
Ένα από τα σημαντικότερα στορικά κειμήλια αποτελεί το λάβαρο των Δυτικομακεδόνων επαναστατών του 1878 στο βουνό Βούρινος Κοζάνης
Η επαναστατική σημαία της Δυτικής Μακεδονίας το 1878
Η Επαναστατική Προκήρυξη της Προσωρινής Κυβέρνησης της Μακεδονίας που υπογράφηκε στο Λιτόχωρο στις 19 Φεβρουαρίου 1878.
Εθνολογικός χάρτης των Βαλκανίων το 1861
"Εκτελεστικόν Κυβέρνησις της Κρήτης κατά την Επανάστασιν 1897", επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ου αι.
Η σημαία της Κρητικής Πολιτείας (1896 – 1913). Πρόκειται για μια παραλλαγή της ελληνικής σημαίας του 1822
Ο θυρεός της Κρητικής Πολιτείας ήταν παραλλαγή αυτού του Βασιλείου της Ελλάδος, και εμφανιζόταν σε επίσημα έγγραφα καθώς και νομίσματα.
Νόμισμα της Κρητικής Πολιτείας ορίστηκε η δραχμή
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανάμεσα σε ομάδα εκπροσώπων της Επανάστασης.
Η μάχη του Σολφερίνο
1878: Νέα Επανάσταση στη Μακεδονία
●Έλληνες επαναστάτεςαπό την ελεύθερη Ελλάδα και τη Μακεδονία ξεσηκώνονται και κηρύσσουν την ένωσή της με το ελληνικό κράτος.
●Ο λοχαγός ΚοσμάςΔουμπιώτηςαποβιβάζεται στο Λιτόχωρο Πιερίας με εθελοντές.
Η ελληνική κυβέρνηση πείθει τις Μεγάλες Δυνάμεις να μην παραχωρήσουν την περιοχή στη Βουλγαρία.
●Η Μακεδονία παραμένει επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η Επανάσταση των Μακεδόνων το 1878, είχε ως σκοπό την κατάργηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, -σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας θα προσαρτούνταν στη Βουλγαρία- και την ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα.
Η συνεργασία των μακεδονικών οργανώσεων οδήγησε τελικά στην περίφημη εξέγερση του Ολύμπου, τον Φεβρουάριο του 1878. Επικεφαλής της στάθηκε ο λοχαγός Κοσμάς Δουμπιώτης, ο οποίος, μαζί με 500 άνδρες, αποβιβάστηκε στις ακτές του Λιτοχώρου και για δύο μήνες πρωτοστάτησε στις ηρωικές, αλλά τελικά αποτυχημένες προσπάθειες για την απελευθέρωση της περιοχής .
Νικόλαος Λούσης
Ο επίσκοπος Νικόλαος (1840-1882), ο επονομαζόμενος Επαναστάτης, ήταν επίσκοπος Κίτρους, με έδρα τον Κολινδρό Πιερίας.το 1878 πρωταγωνίστησε στην Επανάσταση του Λιτοχώρου. Συγκεκριμένα, το 1878 και ύστερα από την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου με την οποία δημιουργείται η «Μεγάλη Βουλγαρία», ο Κίτρους Νικόλαος ξεσηκώνει τους κατοίκους της Επισκοπικής του περιφερείας. Έτσι, στις 19 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου 1878 στο Λιτόχωρο συγκροτήθηκε η «Προσωρινή Κυβέρνησις της Μακεδονίας» με πρόεδρο τον Ιατρό Ευάγγελο Κοροβάγγο από το Λιτόχωρο, η οποία επαναστατεί.
Ο Κοσμάς Δουμπιώτης
γεννήθηκε γύρω στο 1822 στην Σκόπελο κι έγινε γνωστός κυρίως για την συμμετοχή του στην επανάσταση του Ολύμπου το 1878. Γύρω στο 1900 εκλέχτηκε βουλευτής Σκοπέλου. Απεβίωσε το 1922 στην Αθήνα.
1896: Εξέγερση σε Μακεδονία και Κρήτη
●Οι δύο περιοχές εξεγείρονται ταυτόχρονα.
●Οι Μεγάλες Δυνάμεις παρεμβαίνουν και πάλι.
●Οι πολεμικές επιχειρήσεις διακόπτονται.
●Ο Σουλτάνος αναγκάζεται να παραχωρήσει αυτονομία στην Κρήτη.
●Οι ένοπλοι αγώνες αρχίζουν να δικαιώνονται.
Η Επανάσταση των Μακεδόνων το 1896, έλαβε χώρα στη Μακεδονία με σκοπό τη δημιουργία αντίπαλου δέους κατά των Βουλγάρων που είχαν εισβάλει στη Μακεδονία από το 1895 και τη δημιουργία αντιπερισπασμού για τα γεγονότα της Κρήτης.
Η αρχική ώθηση δόθηκε από την Εθνική Εταιρεία αλλά στη συνέχεια συμμετείχαν στα γεγονότα αρκετοί Μακεδόνες οπλαρχηγοί.
Οι άγριες σφαγές των χριστιανών στα Χανιά το 1897 από τον τουρκικό όχλο και η απόφαση των Μ. Δυνάμεων να προβούν στη διεθνή κατοχή του νησιού, προκαλούν την επίσημη επέμβαση της Ελληνικής Κυβέρνησης, που στέλνει το συνταγματάρχη Τιμολέοντα Βάσσο με εκστρατευτικό σώμα 1500 ανδρών.
Σκοπός του είναι να καταλάβει την Κρήτη και να κηρύξει την Ένωσή της με την Ελλάδα.
Η νέα αυτή επανάσταση απλώνεται γρήγορα και σκληρές μάχες διεξάγονται σ’ ολόκληρη την Κρήτη. Οι ξένες Δυνάμεις ειδοποιούν το Βάσσο πως έχουν καταλάβει τις μεγάλες πόλεις και, αν προχωρήσει προς αυτές, θα τις βρει αντιμέτωπες.
Προτείνουν παράλληλα ως λύση την αυτονομία, που όμως απορρίπτεται κατηγορηματικά.
Με την έκρηξη του άτυχου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, η Ελλάδα αναγκάζεται να ανακαλέσει τις δυνάμεις της από την Κρήτη.
Οι επικεφαλείς της κρητικής επανάστασης δέχονται τη λύση της αυτονομίας υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου, που προηγουμένως έχουν απορρίψει, αφού το όνειρο της Ένωσης αρχίζει να πομακρύνεται. Η Ένωση με τημ Ελλάδα έρχεται τελικά το 1913.
Η ίδρυση του Ερυθρού Σταυρού
Τον Ιούνιο του 1859 ο Ελβετός Ερρίκος Ντυνάν βρέθηκε στο Σολφερίνο, μία κωμόπολη στη Βόρεια Ιταλία όπου είχε διεξαχθεί αιματηρή μάχη ανάμεσα στα αυστριακά και τα γαλλοϊταλικά στρατεύματα.
Ο Ερρίκος Ιωάννης Ντυνάν ήταν Ελβετός συγγραφέας (1828-1910).
Έγινε όμως γνωστότερος από τη φιλανθρωπική του δράση.
Οι απώλειες για τους Αυστριακούς ανήλθαν σε 14.000 νεκρούς και τραυματίες και 8.000 αγνοούμενους ή αιχμαλώτους, ενώ οι Γαλλο-Ιταλοί είχαν 15.000 νεκρούς και τραυματίες και 2.000 αγνοουμένους ή αιχμαλώτους.
Ο Ντυνάν για αρκετές μέρες ασχολήθηκε με την περίθαλψη των περίπου 9.000 τραυματιών που είχαν μείνει αβοήθητοι.
Τις οδυνηρές εντυπώσεις του τις κατέγραψε σε σχετικό βιβλίο, το οποίο υπήρξε η αφορμή για τη δημιουργία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού λίγα χρόνια αργότερα, το 1863.
QUIZ
Το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου
Μη αναμένοντας βοήθεια από πουθενά, οι Κρητικοί αποφάσισαν να ξεσηκωθούν μόνοι τους και ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης στις 21 Αυγούστου 1866, με το σύνθημα «Ένωσις ή Θάνατος»
Ο Σουλτάνος έστειλε στις 30 Αυγούστου 1866 τον Μουσταφά Ναϊλή Πασά,
Τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο προέβη σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή των Χανίων και στη συνέχεια στράφηκε προς το Ρέθυμνο και τη Μονή Αρκαδίου, όπου ήταν η έδρα της τοπικής επαναστατικής επιτροπής, αποθήκη πολεμοφοδίων και τροφίμων, καθώς και καταφύγιο πολλών χριστιανών.
Στη μπαρουταποθήκη της μονής γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος και μία ακόμα ένδοξη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Ο Κωστής Γιαμπουδάκης ή κατ' άλλους ο Εμμανουήλ Σκουλάς την ανατίναξε, σκορπίζοντας το θάνατο, όχι μόνο στους χριστιανούς, αλλά και στους εισβολείς. Αμέσως μετά, οι Τουρκοκρητικοί και οι Αλβανοί όρμησαν και κατέσφαξαν όσους είχαν διασωθεί, ενώ έκαψαν τον ναό και λεηλάτησαν τα ιερά κειμήλια.
Από τους Έλληνες που βρίσκονταν στη Μονή, μόνο 3 ή 4 κατόρθωσαν να διαφύγουν, ενώ περίπου 100 πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου,συγκίνησε όλο τον χριστιανικό κόσμο κι ένα νέο κύμα φιλελληνισμού δημιουργήθηκε στην Ευρώπη.
Έτσι, υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων αναγκάστηκε να παραχωρήσει τον «Οργανικό Νόμο» (3 Φεβρουαρίου 1868), ένα είδος Συντάγματος, που προέβλεπε προνόμια για τους χριστιανούς και καθεστώς ημιαυτονομίας για το νησί. ΠΗΓΗ:http://www.sansimera.gr/
Δύο από τις πιο γνωστές οργανώσεις που ιδρύθηκαν από Μακεδόνες στην Αθήνα ήταν η «Αδελφότης» και η «Εθνική Άμυνα».
Οι δύο οργανώσεις συνεργάστηκαν, με σκοπό να προκαλέσουν γενικές εξεγέρσεις σε Θεσσαλία, Hπειρο, Μακεδονία και Θράκη.
Η «Αδελφότης» είχε ιδρυθεί από τον μακεδονικής καταγωγής λοχαγό του πυροβολικού Κωνσταντίνο Ισχόμαχο και η«Εθνική Άμυνα»προεδρευόταν από τον ιστορικό καθηγητή Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο.
Το μάθημα με αφήγηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία και την Κρήτη
Μετά τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, στις περιοχές που έμειναν έξω από τα σύνορά του, συνεχίστηκαν τα επαναστατικά κινήματα, με σκοπό την απελευθέρωσή τους από την οθωμανική κυριαρχία. Ιδιαίτερα στη Μακεδονία και στην Κρήτη οι επαναστατικές ενέργειες ήταν πολλές.