Οι αγώνες του Κανάρη

Η πορεία των δύο ένδοξων καπετάνιων του αγώνα, του Ανδρέα Μιαούλη και του Κωνσταντίνου Κανάρη, από την εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Οι αγώνες του Κανάρη

Από τις ναυτικές επιχειρήσεις του ελληνικού στόλου ξεχωρίζουν οι καταδρομικές ενέργειες του Κωνσταντίνου Κανάρη. Ο μπουρλοτιέρης από τα Ψαρά πραγματοποίησε πολλές παράτολμες αποστολές, όπως η πυρπόληση της ναυαρχίδας του τουρκικού στόλου, η οποία μάλιστα ονομαζόταν «Μπουρλότα σαϊμάζι» (καταφρονήτρα των πυρπολικών).

Τα πυρπολικά

Αρχικά ονομαζόταν μπουρλότο.

Η ονομασία κατάγεται από το βυζαντινό (ο) «μπούρλος» που σήμαινε στουπί κι από το βενετσιάνικο «burloto».

Από τα 1825, το είπαν πυρπολικό. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα πυρπολώ που σημαίνει περιφέρομαι και καταστρέφω με φωτιά.

 Μικρά σκάφη, γεμάτα με εκρηκτικά υλικά, που τα βάζουν φωτιά και στη συνέχεια τα σπρώχνουν προς τα εχθρικά καράβια για να τα κάψουν.

Μ’ αυτά αντιμετωπίζουν οι Έλληνες καπετάνιοι τα μεγαλύτερα σε όγκο τουρκικά και αιγυπτιακά πολεμικά καράβια.

 Στην αρχή χρησιμοποιούνται κυρίως τη νύχτα. Αργότερα τα χρησιμοποιούν και κατά τη διάρκεια της ημέρας σε ναυμαχίες.

Τα πυρπολικά ήταν παλιά πλοία, ή πλοία πολύ φτηνής κατασκευής, γεμάτα με εύφλεκτα υλικά. Χρησιμοποιούνταν για να βάλουν φωτιά σε εχθρικά πλοία ή να προκαλέσουν πανικό στο πλήρωμα τους. Αγκιστρώνονταν πάνω στα εχθρικά πλοία και κατόπιν το πλήρωμα έβαζε φωτιά με αποτέλεσμα να ακολουθήσει έκρηξη ή μεγάλη πυρκαγιά. Το πλήρωμα του πυρπολικού εγκατέλειπε το πλοίο λίγο πριν αυτό εκραγεί.

Ήταν μια καθαρά ελληνική εφεύρεση, από τα αρχαία ακόμα χρόνια, καθώς πρώτοι οι Έλληνες χρησιμοποίησαν τη φωτιά ως αποτελεσματικό όπλο στη θάλασσα.

Η παλαιότερη αναφορά που έχουμε για χρήση πυρπολικών εναντίον εχθρικών πλοίων αφορά τη χρήση του από τους Συρακούσιους κατά του αθηναϊκού στόλου στη Σικελική Εκστρατεία (415-413 π.Χ.).

Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού αγώνα του 1821 έγιναν 59 επιθέσεις με πυρπολικά από τις οποίες οι 39 ήταν επιτυχείς, 19 απέτυχαν και 1 αμφισβητείται.

 Πρώτος χρησιμοποίησε πυρπολικό ο Ψαριανός Δημήτριος Παπανικολής, το Μάιο του 1821 στη ναυμαχία της Ερεσσού.

Ο Παριανός Πατατούκος έμαθε στους σύγχρονούς του Έλληνες ναυτικούς πώς να το κατασκευάζουν. Ο Ψαριανός Κωνσταντίνος Νικόδημος το τελειοποίησε. Το μπουρλότο, το «όπλο της ελληνικής επανάστασης», όπως χαρακτηρίστηκε από τους ξένους, κυριάρχησε στα πελάγη.

Παπανικολής Δημήτριος

(Ψαρά 1790 - Αθήνα 1855)

Θαρραλέος μπουρλοτιέρης, με πολλά ναυτικά ανδραγαθήματα σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού Αγώνα. Στις 27 Μαΐου 1821, στην Ερεσσό της Μυτιλήνης, ανατίναξε τουρκικό δίκροτο που κατευθυνόταν στην Πελοπόννησο.

Κανάρης Κωνσταντίνος

Θρυλικός Ψαριανός πυρπολητής του οθωμανικού στόλου και πρωθυπουργός.

Στις 7 Ιουνίου του 1822 πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του πασά Καρά Αλή, που ήταν αγκυροβολημένη στη Χίο, με αποτέλεσμα να χαθούν μαζί της 2.000 ναύτες και ο ίδιος ο Καρά Αλής.

Στις 28 Οκτωβρίου 1822 ο θρυλικός Κανάρης ανατίναξε τουρκικό δίκροτο, στο στενό μεταξύ Τενέδου και Τρωάδος, μαζί με 800 ναύτες.

Το 1824 ο Κανάρης βύθισε τουρκική φρεγάτα με 600 ναύτες κοντά στη Σάμο, ενώ σχεδίασε και την πυρπόληση του αιγυπτιακού στόλου μέσα στην Αλεξάνδρεια.

Τα κατορθώματα του Κανάρη σκόρπισαν πανικό στους Οθωμανούς και επηρέασαν αποφασιστικά την πορεία του Αγώνα.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΑΡΗΣ

ΙΟΥΝΙΟΣ 1822

● Με το πυρπολικό του παίρνει εκδίκηση για την καταστροφή της Χίου. Ανατινάζει στο λιμάνι τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου.

● Βρίσκουν το θάνατο ο αρχιναύαρχος Καρά Αλής με 2.000 Οθωμανούς ναύτες και στρατιώτες.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1822

● Πυρπολεί στην Τένεδο την αντιναυαρχίδα του νέου Τούρκου ναυάρχου.

● Ο οθωμανικός στόλος κλείνεται στην έδρα του στα Δαρδανέλια.

1824

● Καταστρέφει ακόμα δύο τουρκικά πολεμικά πλοία σε Σάμο και Μυτιλήνη.