1.Στα ίχνη των οξέων και των βάσεων

Κεφάλαιο 11^ο - Οξέα - Βάσεις - Άλατα

Φυσικά ΣΤ΄ Τάξης

Μηχανική
1. Ενέργεια
2. Θερμοκρασία – Θερμότητα
3. Έμβια – Άβια
4. Φυτά
5. Ζώα
6. Οικοσυστήματα
7. Αναπνευστικό σύστημα
8. Κυκλοφορικό σύστημα
9. Ηλεκτρομαγνητισμός
10. Φως
11. Οξέα – Βάσεις – Άλατα
12. Μεταδοτικές ασθένειες
13. Αναπαραγωγικό σύστημα

Οι βάσεις, όπως η σόδα χρησιμοποιούνται

για την ανακούφισή μας από στομαχικές

διαταραχές, έπειτα βέβαια από συμβουλή του

γιατρού.

Βάση περιέχεται στα καθαριστικά των

τζαμιών(αμμωνία) καθώς και στα καθαριστικά

σωληνώσεων όπως το Του-μπο-φλο (καυστικό

νάτριο)

Βάση περιέχεται και στο δηλητήριο της

σφήκας και προκαλεί τον οξύ πόνο που

νιώθουμε όταν μας τσιμπά.

Η οδοντόκρεμα περιέχει βάση, που

εξουδετερώνει τα οξέα στο στόμα μας

προστατεύοντας την αδαμαντίνη.

ΟΞΕΑ περιέχουν:

Τα φρούτα, και τα αναψυκτικά περιέχουν

οξέα. Συγκεκριμένα το κιτρικό οξύ.

Στο κρασί περιέχεται ένα άλλο οξύ, το

τρυγικό οξύ. Στο ξίδι το οξικό οξύ κλπ

Αλλά και οι μπαταρίες των αυτοκινήτων

περιέχουν οξύ, το θειικό οξύ.

Οξύ περιέχεται επίσης και στο ανθρώπινο

σώμα. Στο στομάχι υπάρχει ένα οξύ που

διασπά τις τροφές και λέγεται υδροχλωρικό

οξύ.

Οξύ περιέχεται και σε δηλητήρια που

εκκρίνουν έντομα όπως η μέλισσα για να

προφυλαχθούν από τους εχθρούς τους.

Οξύ υπάρχει και στο λεπτό τρίχωμα που

βρίσκεται στα φύλλα της τσουκνίδας και

είναι αυτό που προκαλεί πόνο και τσούξιμο

όταν τα αγγίξουμε.

Οξέα βρίσκονται και στην ατμόσφαιρα

(ανθρακικό, θειώδες) κυρίως εξαιτίας των

καυσαερίων. Εξαιτίας αυτών των οξέων

σχηματίζεται και η όξινη βροχή και

μετατρέπει τα μάρμαρα σε γύψο

καταστρέφοντας τα ιστορικά μνημεία.

· Τα οξέα διακρίνονται από ένα σύνολο

κοινών ιδιοτήτων που απαρτίζουν τον

όξινο χαρακτήρα:

• έχουν ξινή (ή όξινη) γεύση (όπως του

ξιδιού και του λεμονιού),

• αλληλοεξουδετερώνονται με τις βάσεις,

• αντιδρούν με τα άλατα

απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα

και

• αλλάζουν το χρώμα των δεικτών με

συγκεκριμένο τρόπο.

Οι βάσεις έχουν ένα σύνολο κοινών

ιδιοτήτων που αποτελούν τον βασικό

χαρακτήρα:

• έχουν χαρακτηριστική πικρή γεύση

(σαπουνιού) και υφή (γλοιώδη),

• διαλύουν τα λίπη και έλαια σχηματίζοντας

γαλακτώματα,

• αλλάζουν το χρώμα των δεικτών

• και αλληλοεξουδετερώνονται με τα οξέα.

Άλατα ονομάζονται οι ουσίες που παράγονται κατά την εξουδετέρωση οξέων από βάσεις ή βάσεων από οξέα.

1. Στα ίχνη των οξέων και των βάσεων

Βιβλίο Μαθητή

Τετράδιο Εργασιών

Ιδέες για πειράματα από το Ε.Κ.Φ.Ε. Χανίων

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα υγρό είναι οξύ ή βάση;

Η ανίχνευση των οξέων και των βάσεων γίνεται και με τη χρήση ορισμένων

χρωστικών ουσιών, που ονομάζονται δείκτες.

Ονομάζονται δείκτες επειδή μαρτυρούν (δείχνουν) την ύπαρξη οξέων ή βάσεων καθώς

αλλάζουν χρώμα.

Οι δείκτες είναι χημικές ουσίες, που έχουν την ιδιότητα να αλλάζουν χρώμα όταν έλθουν σε

επαφή με οξέα ή βάσεις.

Μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα δείκτη με χρώμα μοβ, βράζοντας κομματάκια κόκκινου

λάχανου σε νερό ή αναμειγνύοντας κομματάκια κόκκινου λάχανου με καθαρό οινόπνευμα.

Οι δείκτες μπορεί να είναι σε υγρή μορφή ή σε λωρίδες χαρτιού. Το χρώμα του δείκτη

εξαρτάται από το PH του περιβάλλοντός του.

Ως δείκτες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεταξύ άλλων:

· χυμό από κόκκινο λάχανο (το χρώμα του είναι κόκκινο όταν υπάρχει οξύ και

πρασινογάλαζο όταν υπάρχει βάση. Όταν δεν υπάρχει οξύ ή βάση το χρώμα του δείκτη είναι

μοβ)

· το βάμμα του ηλιοτροπίου (κόκκινο σε οξύ, μπλε σε βάση)

· το ρόφημα από μαύρο τσάι (σχεδόν χρυσαφί σε οξύ)

· χυμός από κεράσια (κόκκινο σε οξύ, μοβ έως μπλε σε βάση)

Κατά κανόνα,

με τα οξέα, ένας δείκτης γίνεται πιο ανοιχτόχρωμος (κυρίως κόκκινος, ξανθός),

ενώ με τις βάσεις πιο σκούρος (μπλε, μοβ).

Επειδή οι βάσεις εξουδετερώνουν τα οξέα
(και το αντίστροφο)

Εάν μας τσιμπήσει μέλισσα (οξύ), χρησιμοποιούμε αμμωνία (βάση)

ενώ αν μας τσιμπήσει σφήκα (βάση), χρησιμοποιούμε ξίδι (οξύ)

Οι δείκτες είναι λοιπόν ουσίες που το χρώμα τους εξαρτάται από αυτό που ονομάζουμε ph το

οποίο είναι ένας αριθμός που αποτιμά τον βαθμό της οξύτητας ενός υλικού.

Συγκεκριμένα,

Το pH παίρνει πρακτικά τιμές από 0 ως 14.

η περιοχή που κυμαίνεται στις τιμές του PH κοντά στο 7 χαρακτηρίζεται ουδέτερη ( π.χ.

απαλλαγμένο από άλατα νερό),

η περιοχή 0-5 θεωρείται όξινη,

ενώ η περιοχή 8-14 είναι βασική.

Όσο πιο κοντά στο 0 βρίσκεται η τιμή του PH ενός οξέως, τόσο πιο ισχυρό είναι.

Αντίστοιχα, όσο πιο κοντά στο 14 είναι η τιμή του PH μιας βάσης, τόσο πιο ισχυρή είναι.

Ελέγξτε το pH πραγμάτων όπως ο καφές, το σάλιο και το σαπούνι
για να προσδιορίσετε αν είναι όξινο, βασικό ή ουδέτερο.

Παρουσίαση με τα βασικά του κεφαλαίου

Στα ίχνη των οξέων και των βάσεων – Δείκτες

Ποια η διαφορά μεταξύ ισχυρών και ασθενών οξέων; Χρησιμοποίησε εργαστηριακές συσκευές μέσα από τον υπολογιστή σου για να βρείς! Βούτηξε το χαρτί ή το πεχάμετρο μέσα στο διάλυμα για να μετρήσεις το pH