Το σύνολο των ζώων μιας περιοχής αποτελεί την πανίδα
της περιοχής. Η ποικιλία των χαρακτηριστικών τους είναι
μεγάλη.
Στη γη ζουν σήμερα περισσότερα από ενάμισι
εκατομμύριο διαφορετικά είδη ζώων.
Για να τα μελετήσουμε καλύτερα τα έχoυμε ταξινομήσει
(χωρίσει) σε ομάδες με βάση τα κοινά τους
χαρακτηριστικά.
1. Ζώα Ασπόνδυλα και σπονδυλωτά
Η πρώτη διάκριση των ζώων είναι αυτή με βάση τη σπονδυλική στήλη.
Τα ζώα που δε διαθέτουν σπονδυλική στήλη λέγονται ασπόνδυλα. Τα ζώα που έχουν σπονδυλική στήλη λέγονται σπονδυλωτά.
Πρώτα εμφανίστηκαν στη γη τα ασπόνδυλα, γιατί είναι πιο απλοί οργανισμοί από τα σπονδυλωτά, πριν από 600.000.000 χρόνια. Τα πρώτα σπονδυλωτά εμφανίστηκαν πριν από 500.000.000 χρόνια. Αν εξαφανιστούν τα ασπόνδυλα, θα χαθεί το 96% των ζώων που υπάρχουν πάνω στη γη.
Ταξινόμηση των ζώων
Παρά την ποικιλία των διαφορετικών χαρακτηριστικών, υπάρχουν ομάδες ζώων με κοινά χαρακτηριστικά. Οι επιστήμονες, για να μελετήσουν καλύτερα και ευκολότερα τα ζώα, τα ταξινόμησαν σε ομάδες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους.
Ζώα με μακρουλό και μαλακό σώμα. Δεν έχουν πόδια. Ζουν μέσα στο έδαφος ή στο νερό.
Τα αρθρόποδα, έχουν πόδια που χωρίζονται σε πολλά μέρη (με πολλές αρθρώσεις - απ΄όπου και τ' όνομα) και σώμα που καλύπτεται από σκληρό κέλυφος. Είναι η μεγαλύτερη ομάδα στο ζωικό βασίλειο, η οποία περιλαμβάνει και τα έντομα. Περίπου το 80% όλων των ειδών ζώων που ζουν σήμερα, είναι αρθρόποδα.
Τα έντομα μόνο αποτελούνται από 900.000 διαφορετικά είδη, όταν τα πουλιά, για παράδειγμα, αποτελούνται από 10.000 είδη!
Αρθρόποδα είναι τα έντομα, οι αράχνες, τα καβούρια, οι σκορπιοί, τα μυρμήγκια, οι γαρίδες, οι καραβίδες κ.α.
Οι επιστήμονες πιστεύουν οτι τα αρθρόποδα ήταν τα ζώα που έκαναν τα πρώτα βήματα στη ξηρά.
Τα μαλάκια, έχουν μαλακό και υγρό σώμα. Ορισμένα έχουν σκληρό κέλυφος είτε εξωτερικά (μύδι, σαλιγκάρι) είτε εσωτερικά (σουπιά, καλαμάρι), ενώ το χταπόδι είναι το μοναδικό μαλάκιο που δεν έχει κανένα όστρακο. Ζουν κυρίως, στο νερό και μόνο λίγα από αυτά, όπως για παράδειγμα τα σαλιγκάρια, ζουν στη στεριά.
Το σώμα τους έχει πολλούς μικροσκοπικούς πόρους. Ζουν κάτω από την επιφάνεια του νερού, προσκολημένα σε βράχους.
Τα εχινόδερμα ζουν στη θάλασσα, το σώμα τους αποτελείται από πέντε όμοια μέρη και καλύπτεται από πλάκες ή σκληρές βελόνες. Τέτοια είναι ο αστερίας και ο αχινός
Τα κνιδόζωα, ζουν και αυτά στη θάλασσα, παράγουν δηλητήριο με το οποίο σκοτώνουν μικρά θαλάσσια ζώα. Εδώ ανήκουν οι μέδουσες, τα κοράλλια, οι θαλάσσιες ανεμώνες κλπ
Σήμερα ζουν στη γη περίπου 45.000 είδη σπονδυλωτών και χωρίζονται σε πέντε υποκατηγορίες
Αμφίβια Ερπετά Ψάρια Πτηνά Θηλαστικά
Τα αμφίβια, γεννιούνται και μεγαλώνουν στο νερό και αναπνέουν με βράγχια.
Όταν μεγαλώνουν αναπτύσσουν πνεύμονες και ζουν τόσο στην ξηρά όσο και στο νερό αρκεί, βέβαια, να υπάρχει αρκετή υγρασία.
Τα ερπετά, ζουν στο νερό και στην ξηρά . Τα ερπετά έχουν στεγνό δέρμα, που καλύπτεται από αδιάβροχα λέπια, τις φολίδες. Τα ερπετά αναπνέουν με πνεύμονες. Δεν έχουν βλέφαρα και αφτιά. Ορισμένα ερπετά, όπως τα φίδια, δεν έχουν καθόλου πόδια, ενώ άλλα, όπως οι σαύρες, έχουν πολύ κοντά πόδια και έρπουν, δηλαδή σέρνονται. Τα ερπετά γεννούν αβγά. Τέτοια είναι οι κροκόδειλοι, οι χελώνες, οι σαύρες, τα φίδια κλπ
Τα ψάρια, ζουν αποκλειστικά μέσα στο νερό. Το οξυγόνο που χρειάζονται το κατακρατούν από το νερό, το οποίο φιλτράρουν με τα βράγχια τους. Το σώμα τους σκεπάζεται από γλιστερά λέπια , που τα βοηθούν να κολυμπούν γρηγορότερα. Κυματίζοντας την ουρά τους τα ψάρια μπορούν να κινούνται, ενώ κουνώντας τα πτερύγιά τους μπορούν να στρίβουν ή να σταματούν.
Ψάρια είναι ο ξιφίας, ο καρχαρίας, η τσιπούρα, ο γάβρος, ο μπακαλιάρος, ο ροφός κ.α.
Ψάρια όμορφα και πολύχρωμα αλλά και τρομακτικά...
Πτηνά είναι όσα ζώα έχουν φτερά . Τα φτερά μερικών πτηνών, όπως του παγωνιού, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά, με καταπληκτικά σχέδια και φαντασμαγορικούς χρωματισμούς.
Όλα τα θηλαστικά θηλάζουν τα νεογέννητα μικρά τους με γάλα. Σε αυτό οφείλεται και η ονομασία τους. Φροντίζουν (ταΐζουν και προστατεύουν) τα μικρά τους μέχρι αυτά να μεγαλώσουν τόσο, ώστε να είναι ικανά ώστε να ζήσουν μόνα τους.
Τα περισσότερα ζουν στην ξηρά , κάποια στο νερό (φάλαινα , δελφίνι)και άλλα στον αέρα (νυχτερίδα).
Έχουν τον πιο αναπτυγμένο εγκέφαλο.
Το σώμα των θηλαστικών καλύπτεται από τρίχωμα, με εξαίρεση τα θηλαστικά που ζουν στη θάλασσα.
Στα θηλαστικά ανήκουν ο άνθρωπος , οι πίθηκοι , το πρόβατο, ο λύκος, η αρκούδα, ο σκαντζόχοιρος, η γάτα, ο σκύλος, το δελφίνι, το καγκουρό, η φάλαινα, η νυχτερίδα, ο ποντικός κτλ.
2. Θηλαστικά
Η πιο εξελιγμένη κατηγορία σπονδυλωτών ζώων είναι τα θηλαστικά. Θηλαστικά συναντιούνται σε κάθε φυσικό περιβάλλον στις ζούγκλες, στις ερήμους, στα ποτάμια, στους ωκεανούς.
Τα θηλαστικά, όπως δηλώνει και το όνομά τους, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, θηλάζουν τα νεογέννητα μικρά τους.
Ταξινομούμε τα θηλαστικά σε υποκατηγορίες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους.
Μπορούμε να ταξινομήσουμε τα θηλαστικά ως προς: - το είδος της τροφής τους - τα μικρά που γεννούν
Ανάλογα με το είδος τροφής χωρίζονται σε:
Φυτοφάγα Σαρκοφάγα Παμφάγα
Ανάλογα με τον τρόπο αναπαραγωγής τους, χωρίζονται: Ø σε αυτά που γεννούν πλήρως ανεπτυγμένα μικρά(π.χ. λύκος, δελφίνι, γάτα , ποντίκι),ανώτερα θηλαστικά που είναι και ο κανόνας. Υπάρχουν όμως και: Ø Αυτά που γεννούν μικρά που δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως(καγκουρό, κοάλα). Στα θηλαστικά αυτά η ανάπτυξη των μικρών ολοκληρώνεται σε ένα σάκο στο σώμα του θηλυκού ζώου, τον μάρσιπο (γι' αυτό λέγονται μαρσιποφόρα) και Ø Αυτά που γεννούν αυγά(ορνιθόρυγχος, έχιδνα (είδος μηρμυγκοφάγου)) και ονομάζονται ωοτόκα.
Μαρσιποφόρα
Ο ορνιθόρυγχος, που γεννάει αυγά και μετά θηλάζει τα παιδιά του λέγεται και πλατύποδας και ζει στην Αυστραλία
Τα οπόσουμ είναι συμπαθέστατα μαρσιποφόρα που ζουν στην Αυστραλία και έχουν το μέγεθος γάτας. Μία μητέρα οπόσουμ μεταφέρει 15 μικρά στην πλάτη της.
έχιδνα
QUIZ: Ομάδες ασπόνδυλων
ορνιθόρυγχος
Τα θηλαστικά που γεννούν πλήρως αναπτυγμένα μικρά χωρίζονται σε ειδικότερες υποκατηγορίες ανάλογα με τα κοινά χαρακτηριστικά τους σε: τρωκτικά, προβοσκιδωτά, οπληφόρα, χειρόπτερα, κητώδη, σαρκοφάγα και πρωτεύοντα.
3. Προσαρμογή των ζώων στο περιβάλλον
Ανάλογα με το πού ζουν τα ζώα αναπτύσσουν χαρακτηριστικά που τα βοηθούν να επιβιώσουν.
Κάποια έχουν τέτοια χρώματα που τα βοηθούν να περνούν απαρατήρητα από τους εχθρούς τους. Τα ψάρια και τα πτηνά έχουν τέτοιο σχήμα, ώστε να μην έχουν αντίσταση στο νερό ή στον αέρα αντίστοιχα. Άλλα αναπτύσσουν συμπεριφορές που τα βοηθούν στην επιβίωσή τους π.χ. τα αποδημητικά πουλιά που φεύγουν το χειμώνα , η χειμερία νάρκη στην οποία πέφτουν οι αρκούδες και άλλα ζώα κτλ.
Επομένως το χρώμα των ζώων, το σχήμα τους και η συμπεριφορά τους είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τα βοηθάνε να προσαρμόζονται στο περιβάλλον και να επιβιώνουν.
Κάποια ζώα έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ώστε να προστατεύονται από τους εχθρούς τους ή να επιβιώνουν στο περιβάλλον που ζουν. Παράδειγμα ο σκαντζόχοιρος που έχει το σώμα του καλυμμένο με αγκάθια , η καμήλα που αποθηκεύει λίπος στην καμπούρα της , η χελώνα με το σκληρό καβούκι της κτλ
Τα περισσότερα πτηνά πετούν. Μερικά πουλιά, όπως η πέρδικα ή το περιστέρι, μπορούν να πετούν σε μικρές μόνο αποστάσεις, ενώ άλλα, όπως οι πάπιες και τα φλαμίνγκο, μπορούν να ταξιδεύουν για εβδομάδες ή μήνες.
Πρωταθλητής εδώ αναδεικνύεται το γλαρόνι, που διανύει κάθε χρόνο 40.000 χιλιόμετρα ταξιδεύοντας από το Βόρειο στο Νότιο Πόλο! Κάποια άλλα όπως οι κότες, οι στρουθοκάμηλοι και οι πιγκουΐνοι, έχουν χάσει αυτήν την ικανότητα. Στα πτηνά ανήκουν ο γλάρος, ο αετός, η κουκουβάγια, το χελιδόνι, ο πιγκουίνος, η στρουθοκάμηλος κ.α.
Γεννούν αβγά με σκληρό κέλυφος και πολλά μεταναστεύουν διανύοντας τεράστιες αποστάσεις.
Η χρωματική προσαρμογή των ζώων. Μπορείς να διακρίνεις τα ζώα; κλικ στις εικόνες
Η γαλάζια φάλαινα είναι το μεγαλύτερο ζώο που έζησε ποτέ στη γη. Σύγκρινε το μέγεθός της με άλλα ζώα.
Γλωσσάρι...
• Σπονδυλωτά ονομάζονται τα ζώα που έχουν σπονδυλική στήλη.
• Ασπόνδυλα ονομάζονται αυτά που δεν έχουν σπονδυλική στήλη.
• Ταξινομίες ονομάζονται οι διάφορες «ομάδες» στις οποίες κατατάσσονται τα ζώα ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
• Θηλαστικά ονομάζονται τα ζώα που θηλάζουν τα μικρά τους στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους.
• Σαρκοφάγα ονομάζονται τα ζώα που τρέφονται με άλλα ζώα.
• Φυτοφάγα ονομάζονται τα ζώα που τρέφονται με φυτά.
• Παμφάγα ονομάζονται τα ζώα που τρέφονται τόσο με φυτά όσο και με άλλα ζώα.
• Πρωτεύοντα ονομάζονται τα θηλαστικά με τον πιο ανεπτυγμένο εγκέφαλο. Σε αυτά κατατάσσεται και ο άνθρωπος.
Με μια ματιά... • Τα ζώα ταξινομούνται σε κατηγορίες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Μια γενική ταξινόμηση των ζώων γίνεται ανάλογα με το αν έχουν ή όχι σπονδυλική στήλη.
• Τα σπονδυλωτά ζώα ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους χωρίζονται σε πέντε υποκατηγορίες: αμφίβια, ερπετά, ψάρια, πτηνά και θηλαστικά.
• Τα ασπόνδυλα ζώα ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους χωρίζονται σε έξι υποκατηγορίες: σκώληκες, μαλάκια, εχινόδερμα, αρθρόποδα, κνιδόζωα και σπόγγους.
• Τα θηλαστικά είναι τα πιο εξελιγμένα σπονδυλωτά ζώα. Ανάλογα με το είδος της τροφής τους τα ταξινομούμε σε φυτοφάγα, σαρκοφάγα και παμφάγα. Τα θηλαστικά ταξινομούνται επίσης ανάλογα με τον τρόπο αναπαραγωγής τους.
• Τα θηλαστικά που γεννούν πλήρως αναπτυγμένα μικρά χωρίζονται σε ειδικότερες υποκατηγορίες: τρωκτικά, προβοσκιδωτά, οπληφόρα, χειρόπτερα, κητώδη, σαρκοφάγα και πρωτεύοντα. • Ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στο φυσικό περιβάλλον είναι και τα χαρακτηριστικά των ζώων που τα βοηθούν να προσαρμόζονται σε αυτό.
Τα στάδια ανάπτυξης του βατράχου
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ζώα Ασπόνδυλα και σπονδυλωτά από το : anoixtosxoleio
Η ενότητα προτείνεται να μη διδαχθεί Προτείνεται η αφαίρεση της ενότητας γιατί καλύπτει έννοιες που έχουν γίνει σε μικρότερες τάξεις στη Μελέτη Περιβάλλοντος
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
 "Θηλαστικά")
)
