Page 16 - Γλώσσα Ε-Ενότητα 9 - Βιβλία - βιβλιοθήκες

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 9 – Βιβλία - Βιβλιοθήκες

Υπάρχουν κάποιες προθέσεις που προέρχονται από την αρχαία ελληνική
γλώσσα, και λέγονται λόγιες, καθώς και άλλες λέξεις, οι οποίες εξακολουθούν

μέχρι και σήμερα να χρησιμοποιούνται ως πρώτα συνθετικά λέξεων ή σε
στερεότυπες εκφράσεις. Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι οι ακόλουθες:
δια, περί, ανά, προ, υπό, υπέρ, επί (εφ-), εκ (εξ), εν (εμ-).
Π.χ. αναβάτης, πρόλογος, υποσημείωση, επίθεση

συν (=μαζί με) → συνεργάτης (=αυτός που εργάζεται μαζί με κάποιον άλλον)
δια (=μέσα από) → διαπερνώ (=περνώ μέσα από κάτι)
ανά (=πάνω σε ή ξανά) → αναγέννηση (=γέννηση ξανά)

κατά (=προς τα κάτω) → καταβάλλω (=εξασθενώ)
α(ν) (=στερητικό) → άνοστος (=που δεν είναι νόστιμος, δεν έχει ωραία γεύση)
αει (=πάντα) → αεικίνητος (=αυτός που κινείται για πάντα)
αμφι (=και από τις δύο πλευρές) → αμφίβιο (=το ζώο που ζει σε δύο περιβάλλοντα)

εκ ή εξ (=έξω, μακριά) → εξαίρεση (=έξω από τον κανόνα)
επί (=πάνω σε) → επιβλέπω (=προσέχω τους αλλους)
μετά (=μαζί, έπειτα) → μεθαύριο (=η επόμενη μέρα μετά την αυριανή)

παρά (=δίπλα) → παραθαλάσσιος (=κοντά στη θάλασσα)

περί (=γύρω από) → περιστροφή (=η στροφή γύρω από κάτι)
προ (=μπροστά από, πριν) → προγιαγιά (=η προηγούμενη γιαγιά)
προς (=με κατεύθυνση σε) → προσγείωση (=με κατεύθυνση προς τη γη)
υπέρ (=πάνω από, πάρα πολύ) → υπερδύναμη (=η πάρα πολύ μεγάλη δύναμη)

υπό (=κάτω από) → υπόγειος (=αυτός που βρίσκεται κάτω από τη γη)
αντί (=απέναντι, ενάντια) → αντίπαλος (=που βρίσκεται ενάντια σε κάποιον άλλον)
αλλήλο (=ο ένας τον άλλον) → αλληλοβοήθεια (=όταν βοηθάει ο ένας τον άλλον)
Αποστόλης Αγγελόπουλος
τηλέ (=από μακριά) → τηλέφωνο (=η συσκευή με την οποία μιλάμε από μακριά)

δυσ (=δύσκολος, κακός) → δυσοσμία (=η άσχημη μυρωδιά)
αρχι (=πρώτος, ανώτερος) → αρχιερέας (= ο ανώτερος ιερέας)
αυτο (=μόνος μου, στον εαυτό μου) → αυτοκόλλητο (=που κολλάει από μόνο του)
ευ (=καλός, εύκολος) → ευτυχία (=η καλή τύχη)

ημι (=μισό) → ημισφαίριο (=η μισή σφαίρα)
ομο (=μαζί, ίδιος) → ομοφωνία (=η συμφωνία όλων, όταν έχουν ίδια άποψη)
παν (=όλος) → πανεπιστήμιο (=ο χώρος που διδάσκονται όλες οι επιστήμες)
πυρο (=φωτιά) → πυροσβέστης (=αυτός που σβήνει τη φωτιά)

διχο- (μοιρασμένος σε δύο) → διχογνωμία (= δύο διαφορετικές γνώμες)
ημι- (μισό) → ημίθεος (= μισός θεός – μισός άνθρωπος , όπως ο Ηρακλής)

Αποστόλης Αγγελόπουλος - 2/8/2023 - Σελίδα 16 από 47